kritiken hemeroteka

8.577 kritika

« | »

Barkuen hilerria / Francisco Castro (Mitxel Murua) / Alberdania, 2020

Botere-gehiegikeriak Amaia Telleria / Deia, 2022-01-29

Ez da laburra Francisco Castrok Alberdaniarekin eginiko ibilbidea, eta eskutik emanda datoz Barkuen Hilerria misteriozko eleberrian ere. Jatorrizkoa galegoz idatzia izanik, Mitxel Muruak dotoreziaz ekarri du euskarara, hizkuntza aberatsean eta arreta kontakizunetik desbideratu gabe. Akaso, uneren batean irakurle gazteen profiletik urrun samar egon daitezkeen esamoldeak darabiltzala azpimarratuko nuke. Gazteak baitira, eleberri honen jomuga, besteak beste. Hala ere, helduentzako ere zer pentsatua ematen duten gaiak plazaratzen dituelakoan nago.

Oporrak aitaren jaioterri den herrixkan igarotzera doa David gaztea. Primerakoa da giroketa, bertako ohitura eta bizilagunen deskribapenek “gure udarako herria” daukagula sinestera eramango gaituzte, sekula izan ez dugunok ere. Kontuak kontu, udara aspergarriaren promesa zekarrenak ezusteko ugari emango dizkio mutikoari, eta sekretuz jositako trama handi batean katigatuta dagoela konturatuko da, bat batean. Irakurlearen jakinmina piztuko da hasiera samarrean, azkenera arte erabat harrapatuta mantentzeko moduan.

Argumentuaren atzean loratzen ikusiko dugu memoria historikoaren kimua, gerra zibilak presentzia nabarmena izango baitu. Egileak berak hainbatetan aipatu izan du beldurgarria dela iragan hurbilarekiko, orokorrean, dugun ezjakintasuna. Bestetik, oso modu natural eta errealean erakusten digu gazte bikote baten harreman toxikoa. Kaiola da haietariko batentzat harremana, baina idealizaturik dauka bikoteko neskak maitasun erromantikoa, hainbeste, ezen mutilaren jarrera bortitz eta jazartzaileak guztiz kontrako interpretazio batez justifikatzen dituen. Jeloskortasun basatia, kontrola, dependentzia… Maitasunaren ikur iruditzen zaizkio. Tamalez, gaur egun, oraindik, nahiko orokortua eta onartua dagoen ikuspegia da, eta argitara atera beharrekoa.

Bi dira Castrok erabiltzen dituen narrazio estiloak; batetik, narratzaile orojakilearen kontaketa lineala, zeinetan Daviden aldamenetik kontatuko zaigun istorioa, eta, bestetik, Luciaren egunerokoa. Lehenengoa izango da narrazioaren haria bideratuko duena, eta bigarrena, berriz, Luciaren sentimendu eta harremanen gorabeherak xehetzeko baliatuko da. Ez du tramarako ekarpen berezirik egiten egunerokoak, eta, are gehiago, azaleko samarra suertatu daiteke, jazoko zaizkion gertaerak ikusita, harreman sentimentalen inguruan baino ez idaztea bertan. Dena den, eleberrian funtsezkoa den gaian sakontzeko baliatu da, Luciaren azalean jarriko baikara, eta istorioan duen bilakaera ikusiko dugu.

Castrok aipatu du maskulinitate eredu ezberdinak ere erakutsi nahi izan dituela, eta protagonistaren izaera darabil, nagusiki horretarako. Mutil sentikor, enpatikoa da David, eta aurre egingo dio haren antagonista den eta guztiz kontrakoa sinbolizatzen duen Litori. Kontra egingo die, horrela, zenbait klixe zaharkitu, baina erroturi.

Idazleak sexismoaren alderdi ezberdinei begira kontzientziak astintzeko daukan asmoa eta, hortaz, gaiarekiko duen sentsibilizazioa ikusita, aipatu beharrean nago atentzioa eman didala narratzaileak Luciaren itxura eta janzkera etengabe deskribatzeko duen joerak, beste pertsonaiekin egiten ez duenean. Agian, narratzaile orojakilea protagonistaren bidaide da, eta hortaz, bere hormona-zurrunbiloen testigu izatearekin justifikatu daiteke joera hau. Azken finean, nerabezaroaren, maitasunaren eta sexuaren uretan igerian dabiltzan pertsonaien istorioa baita hau, gaur egungo kazikeez, ustelkeriaz eta botere harremanez arituko dena.

Azken kritikak

Aizkorak eta gutunak
Edorta Jimenez

Asier Urkiza

0 negatiboa
Arantzazu Lizartza Saizar

Nagore Fernandez

Akabo
Laura Mintegi

Aiora Sampedro

Espainolak eta euskaldunak
Joxe Azurmendi

Mikel Asurmendi

Lakioa
Josu Goikoetxea

Irati Majuelo

Poesia guztia
Safo

Aritz Galarraga

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Maddi Galdos Areta

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Hasier Rekondo

Akabo
Laura Mintegi

Jon Jimenez

Akabo
Laura Mintegi

Asier Urkiza

Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya

Nagore Fernandez

Beste zerbait
Danele Sarriugarte

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Hitzetik ortzira
Ana Urkiza

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko urria

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

Hedabideak