kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Bihurguneko nasa / Uxue Apaolaza / Susa, 2021

Besteen ifrentzu latza Hasier Rekondo / Deia, 2021-12-31

L´être et le néant existentzialismoaren oinarrietako batean Jean Paul Sartrek esaten du “giza errealitatea norberaren baitakoa dela”. Alta bada, hori bakarrik al gara? Filosofo paristarraren ustean, besteenganako hurbilketan ezin da inondik inora ahaztu lotsaren auzia. Uxue Apaolazaren (Hernani, 1981) azken liburu honetan bete-betean islatzen da besteenganako lotsa hori baina, halaber, Lur protagonista eta narratzaileak beste “auzi” pertsonal eta sozial ugari azaleratuko ditu bere baitako errealitatearen eraikuntzan: harremanek eragiten dizkioten beldur abisala, sexu eta klase erasotzaile ezberdinen aurrean oka edota zerbait gehiago egiteko gogoa, lanak eta lan ezak ondorioztatu prekarietatea, pobrezia eta gizartearen degradazio morala zein materiala, sustantzia ezberdinen erabileren irakurketa moralik gabeko ondorioak, ustezko lagunek edo familiak edo horren gabeziak eragin amildegiak, auzi horiek guztiak aldatu nahi dituztenen kontradikzioak eta ezintasunak…

Bederatzi narrazio ezberdinetan eratua dago liburua, narraziootan ez dago ildo jarraitzailerik guzti guztiek nolabaiteko osotasun bat eratzen duten arren, batez ere, Lur protagonistaren ahots orojakilea, solipsismoaren mugetan barrena, soziopatia erakargarri, samur, bortitz eta ironiko baten jabe, nagusitzen baita. Horrezaz gain, liburu osoan zehar Madril hiriak ere badu protagonismorik, gazteleraz irakurriko dugun Galdosen aipu epatantea, “los techos se cogían de la mano…y las habitaciones parecían predestinadas a la premeditación de un crimen” ez da horren isla zuzena izango baina bai erreferentzia egoera sozialaren berri emateko, “nire klasearen neurrira”.

Bederatzi narrazio ezberdinetan badira fin landutako teknika narratibo ezberdinak, narrazio bakoitzean garatu nahi den gai ezberdinei bide emateko, hortaz, bada liburu kontzeptuala ere. Sentsazio bitxia sorraraziko diote narraziook, prest eta adi jarraitu beharko duen irakurleari; batetik fragmentazio eta elipsien artean galtzeko arriskua dauka irakurleak bere onena ematen ez badu, bestetik, estiloaren fineziak eta ikuspuntuaren jabetasunak liburu handi baten aurrean gaudela ohartaraziko digute.

Bitxia oso liburuak kritikaren aldetik jaso duen oihartzun eskasa, izan ere, urteko liburu garrantzitsuetariko baten aurrean gaude. Alta, gure literaturaren eszenatoki globalak geroz eta gehiago harritzen nau, aurtengo Euskadi Sarien nondik norakoak antzematea besterik ez dago.

Uxue Apaolazaren liburuaren kasuan, ez da horrelakorik, liburu aparta zalantza izpirik gabe, narratzeko ahalmenari dagokionez bederen. Nire narraziorik gogokoena, Prozesionariak. Akaso liburuaren alderik ahulena nolabaiteko originaltasun falta izanda, nork behar du berritzailea izan talentuaren jabe denean?, narrazio hori apurtzaileagoa iruditu baitzait Apaolazaren ildo nagusitik at, Beckett-en kutsuaz blai: “Mundu guztia konpontzen da ni gabe. Agian, hilko banintz, desberdina litzateke, orduan bueltak emango lizkiokete absentziari, baina hil gabe falta banaiz, konpontzen dira”.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak