« Olivetti | Poetaren heldutasuneko poema liburu mardula »
Isiltasunaren ildoetan / Amaia Iturbide / Erein, 2021
Udaberri bat geroago Igor Estankona / Deia, 2021-06-05
2020ko udaberrirako behar zuen olerki liburu honek, baina pandemiak harrapatu zuen. 2021eko udaberria ere ez da izaten ari askoz udaberriago. “Isiltasunaren ildoetan” argitaratu da, badaukagu esku artean. Bitxia da, baina, agian horregatik —mila urte igaro direla ematen duelako—, berandu baletor bezala irakurri dut, ondu zenetik gauza asko pasatu balira legez. Errealitateak gaina hartu dio idazkera klasikoari, atenporalitateak berak utzi du atzokotua. Zeren, nire irudipena da, edo Amaia Iturbideren poema liburuak biziagoak ohi ziren, atrebituagoak, ertz gehiagokoak?
Poetak inon ez dagoen solaskide bati idatzi dio oraingoan, bere esperientzia kontatuz, bere intuizioak zeintzuk diren aletuz. Diskurtso moduko bat da “Isiltasunaren ildoetan”, idazlearen bikoizketa baten antzekoa, poemak kontakizun autobiografiko eta bizipenak poesia bihurtzen dituena. Maitasun keinuak daude, hausnarketak denboraren gainekoak, historiako pasarteak, dena nahastean. Korapilatu egiten da askotan liburuko diskurtso hori eta Iturbideren idazkera, buruan darabiltzan ideia guztiekin: “argizaiolak bere burua deslotzean azpimarratutako/ behin eta berriroko bihurguneak,/ erantzunik gabeko galderen gisakoak”. Eta nik, onartzen dut, ezin dut atzitu hainbeste kontzeptualtasun, hainbeste isiltasun, hainbeste perpaus elkarlotu. Uki daitezkeen poemak ditut atsegin azkenaldion, ez zaizkit iritsi lar sakon definizioetan eta filigrana gramatikaletan galtzen diren hauek.
“Isiltasunaren ildoetan” asmo aski artez batek mugitzen du, baina emaitza ez dakusat hain argi. Amaia Iturbidek berak dio hitza sarritan “higatuta edo manipulatuta” dagoelako eta, bestetik, “hitza batzuetan nahikoa ez delako” idatzi duela poema liburu hau. Nik maite dudan poesian, ostera, hitzek eurek indarra galtzen dute irudien mesedetan. Nik maite dudan poesian, gaur egungo artean, inmediatoa eta begietatik sartzen dena da unibertsala eta eternoa. Uler bekit ondo: “Isiltasunaren ildoetan” ez da punch bako liburu bat, ez da artefaktu busti bat, baina, hala ere, onar dezagun: su motelegian ezin da ezer erre, gutxi gorabehera ezin da zerbait esan, itzulinguruka ez dago muinera iristerik.
Eta badauka liburuak zipriztinen bat noizbehinka —“Eskaera”, “Akuarelazko orrialdeak”—, baina, orohar, aitortu behar dut bideek ez nautela eroan inora, nahiz eta batzuetan barruntatu dudan poetaren asmo izkutua: “Urak konketan utzitako errekastoari begiratu eta/ esaldiak dagokion uraren bidea aurkitzearekin amesten duela/ irakurri ahal izan dut bertan.// Azkenean ahoa itxi ahal izan dut:/ isiltasunez blaitutako hitz beharrezkoa/ ahoskatzean sentitutako poza hedatu zait./ Orduan lasai geratu naiz,/ sagar geratu naiz,/ hortz aurrean loratutako paisaiari/ hozka bat eman eta dastatzearekin batera”.
“Labirintoaren orduak” (Erein, 2008) begitandu zitzaidan jolastia eta anitza. Orduko hartan Amaia Iturbidek poema labur-laburren eta diskurtso astunen artean halako oreka bat gordetzea lortu zuen. Honako “Isiltasunaren ildoetan” hau ez dut gozatu, ostera. Beharbada nire gustuak dira aldatu direnak, beharbada idazlearen beraren bideak dira konplikatu direnak motibo poetiko handirik gabe. Nork jakin, isiltasunaren ildoetan bakoitzak berea uler dezake.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera