kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Arnasa galduaren ondarea / Pello Otxoteko / Elkar, 2003

Egia eta Edertasuna Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-06-29

Idazle batek, edozein delarik ere, bi joera ditu nagusiki. Demiurgo edo jainko txiki baten modura azaldu, literatura eraikiz, idazlana bere zerbitzura jarri, edo, bestela, literaturaren, idazlanaren zerbitzuan jarri bere apaltasunean. Lehenean idazleak bere borondatea jarriko du beste edozeren gainetik, eta seguru asko teknika aldetik lan ederra eta ikusgarria eraikiko du, edertasunaren eredu, baina horrek ez du esan nahi edertasun hori gezurraren gainean eraikita ez dagoenik, askotan ez baitira elkarrekin joaten edertasuna eta egia. Baina idazlea ez da beti gauza izaten bata eta bestea bereizteko. Idazleak gezurra esaten du, poetak gezurra esaten du, edertasuna edo teknika egiaren aurretik jartzen duenean. Baina kritikak maiteagoak ditu edertasuna eskaintzen duten lanak, egia zabaltzen dutenak baino. Eta idazleak kritikarekin bizi behar du, baina ez beti kritikari begira. Idazlearen askatasuna da kritikarik zorrotzena.
Poetak ez du irtenbide handirik, edo egia hartzen du oinarritzat edo edertasuna, bestela. Edo egiaren gainetik eraikitzen du bere poema, ala edertasunaren gainetik bestela, poema distiratsuak, ederrak, baina gezurretakoak eginez. Edo, hau ere litekeena da, baina zaila oso, egiarekin batera edertasuna ekartzen du. Gutxi dira literaturaren historian biak, egia eta edertasuna, uztartu dituzten lanak. Gutxi dira, baina hori lortu duten testuek, hori lortu duten liburuek, Kafkak zioen bezala, aizkorakada bat ematen digute buruan, edo eta san Juan de la Cruzek uste zuen bezala, halako liburuek, halako poemek, hildakoak berpizteko ahalmena dute. Nago, gainera, poesiak, beste edozein jenerok baino lehenago, lortzen duela gainetik kentzea gehiegizko hornidura, urre faltsuaren gisa distiratzen duen testua. Herman Melvillek, Moby Dick idatzi ondoren, bere bizitzako azken urteetan, mundu guztiak abandonatuta, poesiari eskaini zizkion bere indarrak. Idazle librea izan zen, baina zerbait galdu zuen bidean, fama batetik, irakurlegoa bestetik. Baina ez dago bi nagusiei batera zerbitzatzerik. Otxotekoren liburua, ederra da, zalantzarik gabe. Baina ederra den neurrian egiazkoa ere bada.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak