kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Arnasa galduaren ondarea / Pello Otxoteko / Elkar, 2003

Egia eta Edertasuna Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-06-29

Idazle batek, edozein delarik ere, bi joera ditu nagusiki. Demiurgo edo jainko txiki baten modura azaldu, literatura eraikiz, idazlana bere zerbitzura jarri, edo, bestela, literaturaren, idazlanaren zerbitzuan jarri bere apaltasunean. Lehenean idazleak bere borondatea jarriko du beste edozeren gainetik, eta seguru asko teknika aldetik lan ederra eta ikusgarria eraikiko du, edertasunaren eredu, baina horrek ez du esan nahi edertasun hori gezurraren gainean eraikita ez dagoenik, askotan ez baitira elkarrekin joaten edertasuna eta egia. Baina idazlea ez da beti gauza izaten bata eta bestea bereizteko. Idazleak gezurra esaten du, poetak gezurra esaten du, edertasuna edo teknika egiaren aurretik jartzen duenean. Baina kritikak maiteagoak ditu edertasuna eskaintzen duten lanak, egia zabaltzen dutenak baino. Eta idazleak kritikarekin bizi behar du, baina ez beti kritikari begira. Idazlearen askatasuna da kritikarik zorrotzena.
Poetak ez du irtenbide handirik, edo egia hartzen du oinarritzat edo edertasuna, bestela. Edo egiaren gainetik eraikitzen du bere poema, ala edertasunaren gainetik bestela, poema distiratsuak, ederrak, baina gezurretakoak eginez. Edo, hau ere litekeena da, baina zaila oso, egiarekin batera edertasuna ekartzen du. Gutxi dira literaturaren historian biak, egia eta edertasuna, uztartu dituzten lanak. Gutxi dira, baina hori lortu duten testuek, hori lortu duten liburuek, Kafkak zioen bezala, aizkorakada bat ematen digute buruan, edo eta san Juan de la Cruzek uste zuen bezala, halako liburuek, halako poemek, hildakoak berpizteko ahalmena dute. Nago, gainera, poesiak, beste edozein jenerok baino lehenago, lortzen duela gainetik kentzea gehiegizko hornidura, urre faltsuaren gisa distiratzen duen testua. Herman Melvillek, Moby Dick idatzi ondoren, bere bizitzako azken urteetan, mundu guztiak abandonatuta, poesiari eskaini zizkion bere indarrak. Idazle librea izan zen, baina zerbait galdu zuen bidean, fama batetik, irakurlegoa bestetik. Baina ez dago bi nagusiei batera zerbitzatzerik. Otxotekoren liburua, ederra da, zalantzarik gabe. Baina ederra den neurrian egiazkoa ere bada.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak