kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Argiantza / Pello Lizarralde / Erein, 2020

Kontakizun xumea, kontu handientzat Aiora Sampedro / Berria, 2020-06-28

Kontakizun xumea idatzi du Pello Lizarraldek Ereinekin argitaratu duen bere azken nobelan. Xumea diot ez helburuagatik, ezta kontakizunarengatik ere, lortzen duen eragin estetikoagatik baizik. Argiantza-n 1980ko hamarkadako zinema-industriaren bilakaeraren alderdi bat aztertu du egileak: herri txikietako zinema aretoak jendez husten hasten diren garaian, Ramon Beitiak, hainbat zine aretoren jabe den enpresa bateko gerenteak, herriz herri hilzorian direnak bisitatu beharko ditu, enpresari diruzaleak haiekin zer egin erabaki dezan.

Kontakizunean Ramonek lanarekiko duen unadura eta nagusiarekiko mespretxua nahiz aretoetako zaindariekiko errukitasuna gailentzen dira beste sentimendu batzuen gainetik, baina, ororen buruan, bere ogibidetik eratorritako bere buruarekiko gorrotoa eta lotsa gailenduko dira; protagonistak berak bakarrizketan hausnartutakoak adibide: “Ez dut horregatik bakerik lortuko. Lotsa, atzetik segika hasiz gero, ez da berehala gelditzen. Lotsa. Lotsa da okerrena”.

Egiazki, istorioaren erdigunean dagoena garai eta sektore jakin batean bizi izandakoek jasandako desesperazioa kontatzeko ahalegina da. Ramonek, bere zeregina betetzeko, on the road moduko bidaia bat egingo du Nafarroako herrietan zehar, bertako biztanleengana gerturatuz eta bertan topatzen duena eguneroko batean idatzita bilduz. Bestalde, narratzailearen ahotsak Beitiaren hausnarketak osatuko ditu.

Aipatu dut liburu xumea egin duela Lizarraldek, eta horren sorburua estiloarekin loturik dagoela. Errepide kontakizun bat izanik, Ramon Beitiak zinema munduari lotuta ezagutuko dituen herritarren berri emango digula aipatu dugu, baina, horretaz harago, kaminoan barrena aurkituko dituen lekuak eta Nafarroa plural bateko bizimoduak ere (baserritarren egitekoak, ostalaritzako lanak, eta abar) deskribatuko ditu. Hortik datorkio apaltasuna lanari, Lizarraldek, nahita edo nahigabe, narrazioa osatzerakoan omendu dituen askotariko langileenganakoa. Begirada goibelez baina duintasunez antzematen baititu protagonistak inguratzen duten laborariak.

Handinahitasunetik urrun den kontakizun honetan estiloan ere eragina du edukiak. Martxa geldoko idatzia da idazle zumarragarrarena azkenetan dagoen mundu baten deskribapen honetan. Amaiera aldera gauzatuko da gibel-oihal hori, metafora gisa: aurrez espero duen baina heltzean ziurtatuko duen desesperazioak Beitiaren animoak higatuko ditu, bidaia geroz eta nekezagoa eginez. Azkenean, zalapartarik atera gabe, ia antzeman ezinezko moduan, Beitiaren amaiera ere iritsiko baita, bere burua, naturaz eta bakardadez inguraturik joaten utziko duenean.

Paradisu zinema-ren omenaldi gogorra dugu euskal letretako hau; film italiarraren begirada nostalgikotik urrun, eremuko langileentzat neurgarria dena islatzen saiatzen da egilea, emoziotik urrunduz, arrazoira gerturatuz. Irakurketa gogorra, baina beharrezkoa.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak