susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Aitaren etxea | Memoria eta gatazka »

Miñan / Amets Arzallus Antia / Susa, 2019

Miñan Nerea Goioaga Uriarte / Begitu, 2020-01-02

“Liburu hau Ibrahima Baldek idatzi dau, ahoz eta Amets Arzallus Antiak idatzi dau, eskuz”. Berbok topauko doguz Miñan izenburutzat daukan liburu honen lehenengo orrian, eta halan da. Irakurleok berba idatziak irakurriko doguz, baina era berean, liburuan kontetan dan istorio gogor, gordin eta latza bizi izan dauanaren ahotsa entzun geinke ia-ia. Hain da hurbilekoa, hain da gardena, hain da bat-batekoa kontetan dan guztia, Ibrahima Balde ginearra aurrez aurre daukagula emoten dauala.

Oso gazte, oso ume zala itxi behar izan eban liburuko protagonisteak amaren etxea, urira joan eta bertan bizimodua irabazteko. Baina hori ez da txarrena izango, izan be orrietan aurrera joan ahala kontakizuna gero eta garratzagoa bihurtzen da. Afrikako zati handi bat zeharkatu behar izan eban mendebaldetik ekialdera, ez Europara etorteko gogoz, egoereak behartuta baino. Danerik bizi (sufridu) behar izan dau bidean; gosea, egarria, beroa, nekea, torturea. Etsipena.

Herria itxi behar izan eban momentutik hasi eta Europara iritsi zan arte gelditu barik kontetan dau bizitakoa Ibrahimak, gelditu barik, gogora jatorkona bota, botaka. Eta bestaldean gagozanok, liburuan bestaldean, itsasoan bestaldean, ezin ba sofan “komodo komodo” jesarrita irakurri liburua, baldin eta bihotzik badaukagu.

Ibrahima Balderen berbak transkribiduten dauz Arzallusek liburu honetan. Topauko dogun hizkuntza oso bizia da, bat-batekoa, horretan iaioa da Amets. Protagonistea fula etniakoa da eta euren hizkuntza pularra da. Liburuan pularrezko berba asko topauko doguz, frantsesez be bat baino gehiago, eta hainbat onomatopeia: pausuen soinua, tiro hotsak… honek guztionek istorio gogor hau hurbilago bihurtuz, eta latzago, ahal bada.

Guretzat itsasoa zabala eta neurri baten ezezaguna da, basamortua oindino ezezagunago, kasik-kasik fikzinoa. Baina txarrena da, hau ez dala fikzinoa, hau errealidadea da, errealidade tristea; izan be, Ibrahimak dinoan moduan, “itsasoaren gainean jesarten zarenean bidekurutze baten erdian zagoz. Edo bizitza edo heriotza”.