« Gauzen atzean | Garai desordenatua »
Kabitu ezina / Aintzane Usandizaga / Elkar, 2019
Garen piztiak Ibon Egaña / Deia, 2019-06-22
Animalia ugari dabiltza Aintzane Usandizagaren lehen ipuin liburuko narrazioetan sartu-aterean: lagunak zaintzeko eskatu dion zakurraren uhalari lotuta dabil Judith Lola ipuinean, beti itzulia ezkerreruntz egiten duen arraina dauka arrainontzian Imanolek Kabitu ezina narrazioan, mutiko garaian bere lehengusuak katu eta oiloei emandako tratua dakar gogora narratzaileak Asperduraren biografia kontakizunean, eta gizakiaren eta intsektuaren mugara eramango du pertsonaia bat Ovi ipuinak. Ez dago esan beharrik, ordea, gizon-emakumeak eta giza harremanak direla Kabitu ezina bildumako protagonistak, eta animaliak haien ispilu eta batzuetan ifrentzu direla. Bikote-harremanen hondoratzearen testigu (edo eragile?) dira batzuetan animaliak, gizatasunaren mugez gogoeta egiteko senide hurbilekoak bestetan, zaintza-lanen zamaz gogoetatzeko bitartekoa inoiz.
Arroztasuna egunerokora dakarten piztiak ere badira animaliak narrazio hauetan. Izan ere, Usandizagaren liburuko kontakizun asko egunerokotasunaren eta arroztasunaren arteko mugetan olgatzen dira; egoera arrunt, anodinoetan elementu arrotzak eta inoiz fantastikoak agertzen dira, hura aztoratzera datozenak. Lagunarteko bazkari bat, bikote-bidaia bat, familiako juntadizo bat edo lan-elkarrizketa bat abiapuntua dira beste norabait iristeko. Errealitateak hainbat geruza dituela iradoki eta haiek esploratzen dituzte ipuin hauek; narrazio zenbaitetan itxurazko errealitatearen eta haren azpian egosten denaren arteko tartea, esaten denaren eta esaten ez denaren artekoa miatzen du egileak. Bi geruzen kontrajarpenaren bidez jartzen ditu agerian instituzio sozial gertukoen baitako gezurrak, esan gabekoak, hipokrisiak edo inbidiak (kuadrilla, familia edo bikote barrukoak). Aldika, berriz, iradoki egiten dira bestelako errealitate-printza batzuk, denbora-espazioen koordenadak zalantzan jarriz, edo galdera soil baten bidez.
Molde ezberdineko ipuinak ondu ditu Usandizagak errealitate-geruza horiekin, eta hainbat ipuingintza-tradizioren oihartzunak jasotzen ditu liburuak. Eider Rodriguezen Bihotz handiegia etorri zaio irakurle honi gogora Lola narrazioan, Iban Zalduaren nitasun eszindituak Hamar urte barrun, eta Samantha Schweblinen arroztasunaren zipriztinak han-hemenka. Kontamoldeak ere askotarikoak dira, perspektibismoa, bakarrizketa edo ipuin ia erabat dialogatuak lekuko, eta hartara ipuin sorta aberats eta askotarikoa da emaitza. Pili Aguadoren ilustrazio iradokorrez jantzita publikatu diren ipuin hauetako askok irudi indartsuak, oso bisualak dituzte barruan, animaliekin lotuak haietako batzuk, eta inpresioa ematen du irudiok izan direla narrazioak sortzerakoan abiapuntu. Haatik, uste dut kasu batzuetan irudiak bere horretan ez direla gai narrazio osoari eusteko, eta zenbaitetan galdu egiten dela tentsio narratiboa, ipuin luzeagoetan bereziki. Kontakizunaren abiaburuan dagoen asmoaz galdetzera eraman naute ipuinek batzuetan, asmotik emaitzara tarte bat badagoela iradokiz beharbada. Elkarrizketen bizitasunean eta irudiak sortzeko gaitasunean ikusi dizkiot bertute nagusienak liburuari, baita ahots propioa osatzeko ahaleginean ere. Bide luzeago baten lehen urratsa izango ahal da Kabitu ezina.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo