susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Hain libre, hain malgu, hain ukigarri |

Kontra / Ane Zubeldia Magriñá / Susa, 2024

Isiltasunetik gertu Irati Majuelo / Berria, 2025-09-14

“Isiltasunetik gertu dago/ esan nahi dudan guztia”. Halaxe abiatzen da Ane Zubeldiaren lehen poema liburua, zerbait esatea beharrezkoa ote den galdeginez, baieztapen handiei ihes eginik. Ez idazten duenak garrantzirik ez duelako, baizik eta isiltasunaren parean aurkitzen duelako esangura duen hori: “Hizkuntza guztiak ulertzeko/ zorian/ banengo bezala sentitzen naiz/ hemen/ isiltasunetik gertu”. Isiltasunetik gertu daude arnasa, behaketa, fereka. Horiek gidatzen dute Kontra.

Dena esanda dagoela dirudien inguru batean, une batez zaratatik at kokatzeko ariketa egiten du poetak. Ez, ordea, mundutik at egotekoa. Ez duela epikan sinesten dio, eta beraz, ez duela hizkuntzarik. Eta, hala ere, idazten du, adierazteko berezko moduak aurkitu nahian. Kontra egiteari beste esanahi batzuk bilatzen saiatzen da poema hauetan: ideien arteko frikzioa, bi azaleren ukipen-puntua, gorputzek elkar igurzten duten unea, planeta osatu duen marruskadura, talkarik gabeko higadura.

Irudi horiek zeharkatzen dute liburua, eta horietan gorpuzten dira Zubeldiak lantzen dituenak: heriotzaren bat-batekotasun arrunta, denboraren joana eta haren arrastoak, gorputzari zein naturari entzunez gero jaso daitezkeenak. Minarekin konektatzen gaituzten errealitate izpiak jasotzen ditu zenbaitetan, hala nola Palestinako gurasoak gogorarazten dituen Pietà, behin eta berriro edota Bidasoko tragedia nabarmen egiten duen Badia bat (gazte eritrear urkatua ibaiertzean) poemetan. Poesia fina da Zubeldiarena, delikatua, eta oihartzun edo erreplika indartsuak uzten dituena.

“Gorputzetik idaztea” esamolde maiztu bilakatu da jadanik, orokortu da eta lausotu, emozioen inguruan aritzea edo gorputza aipatzea balitz bezala. Aldiz, arrazoimenaren logikari ihes egin eta ardatza beste horretan jartzean datza, hizkuntzarik ez duen gorputzean. Hori da hain zuzen ere poetak liburu honetan egiten duena, pentsamenduak alboratu eta mugimenduari eman, malgutu, lurrera jaitsi: “Baina grabitateak ekarri nau behera/ eta hantxe geratu naiz/ basoaren erdian/ geldi [dio gorputzak]/aditu [dio lokatzak]”.

Horretarako baliatzen du bertsoen erritmo etena, arnasaldiak simulatuz; jarioan datozen hitz multzoen antsia; errepikapena, igurtziak antzeratzeko; onomatopeiak eta ingurukoen esanak, obserbazioaren ondorio. Finean, hizkuntza bat ematen dio gorputzari, isiltasunetik gertu dagoen hori dena adierazi ahal izateko.