« Itzulera zaila | Luzaroan bizi bitez »
Amek ez dute / Katixa Agirre / Elkar, 2018
Amatasunaren dikotomiak Hasier Rekondo / Deia, 2019-03-16
Aitor dezadan, zaila egin zait liburu hau iruzkintzea arrazoi pertsonalengatik. Izan ere, infantizidio bat agertzen duen istorioa ez da xamurra berriki ama, edo aita, gauza bera izan ez arren, izan den batentzat. Noraezean uzten ninduen nobelak mahai-gaineratzen duen tesi nagusiak: seme-alabak izateak bakarrik nahikoa al da ama batek maitasuna senti dezan? Kritikoaren egoera pertsonala iruzkintze lanaren nondik norakoari gailentzen zaionean zaila da orekatua izatea, sentibera baldin bazara bederen. Kritika atzeratu beharra izan nuen, ez naiz batere damutu. Prest izan behar bainintzen narrazio lazgarri ezberdinetan aurre egin ahal izateko.
Infantizidioa geratzen zaigun tabu bakarrenetarikoa izanagatik, kritikook pertsonak ere bagara, merezi izan du itxaroteak eta liburuak literaturaren boterearekin egin du bat nigan. Nobelaren narratzaileari gertatzen zaion bezala, Alice/Jade pertsonaiak bi seme-alaben kontra burutu infantizidioarekin obsesionatu egiten baita, ni neu ere obsesionatu egin naiz liburuarekin. Lorpen handia da hori, egun liburu gutxik erakusten baitituzte katarsi ahalmena eta kalitate literarioa.
Gauzak honela, aitor dezadan beste gauza bat: Katixa Agirreren Amek ez dute (Elkar, 2018) nobelak asmatu egin du bete-betean amatasunaren gaineko idealizazioaren erauzketan; bi narrazio paraleloen antolaketa eta generoen arteko uztarketa ditu liburuak lorpen handienak. Halere, didaktismo distantziatu bat ere nabaritzen zaio Agirreri, digresio gehiegi sartzen baititu, inter-textualitatearen aldareak dena baimenduko balu gisa. Thriller judiziala, oroimen petsonala, non Agirreren ama izateko barne-barneko zalantzak agerian uzten baitiren, eta saiakera modernoa, uztartu ditu gasteiztarrak.
“Ez dut uste inoiz hain zoriontsua izan naizenik”. 1962ko martxoan, ama izan berritan, Sylvia Plath poetak idatzi zuen gutun batean. Gerora etorriko zen iluntasuna, Londoneko Fitzroy Road, 28ko etxebizitzan. Jakina denez, bere buruaz beste egin baitzuen han. Areago joko du Agirrek: bere umeak akatzeko gai den beste ama baten arrazoien edo arrazoi falten deskribapen kirurgikoan. Amak izateak ondorioztatu beharko lituzkeen paradisu artifizialen, sare sozialetan eta amatasunaren gaineko foroetan okagarri hedatuak bestalde, eta errealitate gordin baten arteko talkaren arrakalak agerian uztea du xede.
Ama izan berritan, literatur sari goxo bat jaso berri duen idazle batek bi narrazio ezberdin paratuko ditu (badaude unibertsitateen eta idazle munduen gaineko digresioak ere, besteak beste): idazleak berak pairatzen dituen erditze-post erditze ez-idealizatuen pasarteak. Esaterako, ezin hobeto deskribatuak bigarren pertsona erabiliz ospitaleko une sinesgaitzak, amen kontrako osasun-sistemaren diktadura agerian. Dikotomia areagotu egingo da obsesioarekin, “Eta banekien obsesioan murgildu beste aukerarik ez nuela. Azken finean idazlea naiz, eta hori dugu idazleok mandamentu bakarra”. Infantizidioaren ondorengo epaiketaren pasarteak hotzagoak dira, eta gehiago aurreikusi daitezke, baina gauza bat dute berdina: maisuki idatziak daude.
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo
Zakur zaunkak
Iñaki Irazu
Hasier Rekondo
Bufalo guztiak
Juanra Madariaga
Paloma Rodriguez-Miñambres
Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma
Jon Jimenez
Zirriborroak eta gero
Askoren artean
Asier Urkiza
Zirriborroak eta gero
Askoren artean
Amaia Alvarez Uria