kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Neguko argiak / Irati Elorrieta / Pamiela, 2018

Bakardade jendetsuak Ibon Egaña / Deia, 2019-02-16

Bere lagun Martaren pausoen atzetik, Paristik Berlinera doa bizitzera Añes, hark aurkitu dion etxebizitza batera. Apartamentua txukuntzen ari direla, hormako papera erauzten hasi eta paretan arkatzez idatzitako mezu enigmatiko batekin egin dute topo. Horrela zabaltzen da Irati Elorrietaren bigarren nobela, eta pasadizoak, balizko enigmaz haraindi, zentzu sinbolikoago bat ere badu, nobelaren funtsa hein batean biltzen duena. “Hiria testu bat bada, nola irakurtzen dugu?” galdetu zuen behin Joyce Carol Oatesek eta ideia horren inguruan jositako nobela da Neguko argiak, hiria -kasu honetan Berlinden testu hori irakurtzeko gonbita, gogoan hartzen duena hiri bakar batean denbora-geruzak agertzen direla hormak harramazkatuz gero.

Marta eta batez ere Añes ditu protagonista nobelak, Berlinen bizi diren euskal herritarrak, eta haien bidez eta haiekin gurutzatzen diren pertsonaien eskutik irakurtzen du Elorrietak Berlin, eta neurri txikiagoan Paris eta Uribe Kosta ingurua. Badu zer esanik espazioak nobela honetan, hiri-geografiak batik bat, baina kanpo-espazioak baino are esanguratsuagoak dira etxe barruko giroak, partekatutako sukaldeak, komunak edo oheak, espazio horietan sortzen diren konplizitate eta sareak. Hiria irakurtzea batez ere bertako biztanleez hitz egitea baita, Añes eta Martaren inguruan joanetorrian dabiltzan pertsonaien eskutik jasotzen du Berlineko giroa eleberriak.

Deserrotzea partekatzen duten pertsonaia horien biografiak eta istorioak ugari dira, hogeitik gora bai baitira sartu-aterean dabiltzan lagunak. Hari eta pertsonaia batzuk beste batzuk baino garatuagoak dira ezinbestean, baina beren aniztasunean badituzte nolakotasun komunak, egungo hiriko bizimoduaren pultsua jasotzen dutenak: bakardadea, zaurgarritasuna, edo behinbehinekotasuna, besteak beste. Era berean, mota bateko edo besteko biolentziak intentsitate-maila ezberdinez ukitutako bizitzak dira nobelan jasotzen direnetako ugari (emakumeenganako biolentzia psikologikoa, gerren ondoriozko erbesteratzea, etxe-kaleratzeak, besteak beste), eta eleberrian zehar sortzen diren adiskidetasun-harremanak prekarietate eta biolentzia horiei aurre egiteko modua dira sarri. Kontraste horixe egin zait nobelako elementu hunkigarrienetakoa, bakardadeari, indibidualismoari aurre egiten dioten sare hauskor horien kontaketa. Izan ere, ez nuke esango, topikoak dioen bezala, hiria denik nobelako pertsonaia nagusia, aitzitik, pertsonaien barne-gatazka eta sentimenduetan arakatzen du Elorrietak batez ere, eta orduan lortzen du, nik uste, irakurlearengana iristea.

Giza-harremanen kontaketan bezala, eszenak sortzen bereziki abila iruditu zait Elorrietaren luma. 44 kapitulu labur ditu nobelak, eta eszena labur ugarirekin egindako muntaketa trebea da liburua, erraza baitzatekeen bidean hariak katramilatzea. Une eta eszena domestikoak ikusi egiten ditu irakurleak, entzun, are usaindu, zinematografikotik baduen begirada baten bidez. Intriga handirik behar izan gabe, oraingo eta iraganeko eszenak elkarrekin josiz, aurrera egiten du nobelak, eta gozo iristen da amaieraraino irakurlea, jende-saldo baten bizitzen konpainian egon izanaren irudipenarekin.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak