kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Ia hemen / Juanjo Olasagarre / Pamiela, 2018

Silogismo poetikoa Alex Uriarte Atxikallende / Gara, 2019-02-09

Literatura-ekoizpenen munduan, garai edo belaunaldi jakin bateko isla izatearen egitekoa, oro har, narratibari egotzi izan zaio. Eleberria —edo saiakera— izan da, hain zuzen ere, belaunaldi zehatz bateko partaide-sarearen kezkak, ilusioak, ezaugarri historiko zein sozialak, ondoezak edo xedeak argitara emateko bidea. Horregatik deritzot Juanjo Olasagarreren (Arbizu, Nafarroa, 1963) “Ia hemen” lana hain baliotsua eta preziatua dela. Izan ere, olerkigintza bezalako mundu barnerakoi nahiz introspektibo batean bere belaunaldiaren izatearen zati nabarmen bezain adierazgarri bat txertatzea erdietsi duelakoan nago. Eta, hori ez da, inondik inora, balentria makala.

“Ia hemen” olerki-multzoa zinez lan anitza da bere baitan jorratzen diren tematikei, moldeei zein imajinei dagokienez. Akabo ameslarien tuntunkeria antzua edo burubakoen pentsaera banala. Juanjo Olasagarre bestelako poetaren idealizazioa da: gizon egina, heldua. Eta, hain zuzen, heldutasunaren talaia horretatik abiatzen du bere sorkuntza literarioa. Hausnarketa liriko sakonaz gain, Olasagarrek gizalegea edo gizabidea eta naturarekiko atxikidura parez pare ipintzen ditu; era berean, norberaren ezbaiak, pena merezi duen balizko tokiren batera iristea edo maitasunaren eta desamodioaren arteko talka ditu hizpide. Gai horietara heltze aldera, barne-hausnarketa filosofikoak edo pentsamoldearen bulkadak patxadaren nahiz pazientziaren bahetik iragazten ditu, poeta helduaren zein eskarmentatuaren adierazgarri.

IV. Xabier Lete Poesia Sarian gailendu den artefaktu literario honek, bestalde, badu laborategiko-produktuaren zelanbaiteko zantzurik edo antzekotasunik: egileak —une askotan atzera begiratzeko joera nostalgikoa eta estoikoa izaki—, nola edo hala, bere bizi-esperientzian orain arte jazotakoei keinu egiten die eta, laborategietan egiten den legez, txatal txikietan disekzionatzen ditu gertaerok. Zati bakoitzeko, esperientzia bat; atal bakoitzeko, olerki bat. Beraz, Juanjo Olasagarre poeta zientzialaria dela esan genezake, bere emaria irakurleari egoki dosifikaturik eskaintzen diona. Atzera begiratze horretan, haurtzaroa ez da, normalean izaten den antzean, zoriontasunaren aldia edo etapa. Autorearen ustetan, zoriontasuna, maitasunaren gisara, bizitza osoan iraun dezakeen afera da, minutu batzuetako tarte intentsu edo handietan xehatzen baldin badugu ere. Hori dela-eta, haurtzaroko esperientziaz mintzatzean, tonu dezente sarkastikoa eta, uneka, ironikoa darabil Olasagarrek.

Benetan merezi duen lekua kausitzea, hots, etxe dei diezaiokegun zerbait topatzea. Horixe litzateke lan honetako beste gai potoloa. Gure erroek lotzen dizkiguten mugetatik ihes egin guran igaro daiteke bizitza osoa; alde egite horretan, gainera, leku mordoa ezagutu liteke. Baina, dena dela, zer edo zer gehiago behar da leku horiei guztiei etxe edo aberri deitzeko eta, prefosta, norberak etxea edo aberria legez sentitzeko. Baina, sortzaile nafarraren poemek dioten modura, sustraietako edo jatorrietako leku horiek, hau da, ihes egiten tematuta gauden toki horiek izango dira gehien markatuko gaituztenak. Gauza bertsua jazotzen da maitasunaren kasuan ere: amodio-sentimena nolabaiteko koraza edo bular-oskol sendo batez blindatua ageri da, sentimendu hori eszenan dagoela aditzera emateko beste, baina bide luzea egin ez dezan oinetan lasta botatzeko lain. Silogismo etengabea da “Ia hemen” lana: bihotzik samurrenak izozteko gai da eta trinkoenak, ostera, beratzeko gauza.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak