kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Zuloa / Xabier Gantzarain / Elkar, 2018

Artearen memoria historikoa Hasier Rekondo / Deia, 2018-11-10

Xabier Gantzarain (Azkoitia, 1975) arte-kritikari legez ezaguna izan arren arte-kritikari bati suposatu lekizkiokeen pentsamendu-eremuetatik at barreiatzen da haren pentsamendua. Horren lekuko dugu Tene Mujika beka lortu zuen Zuloa (Elkar, 2018) saiakera hau. “Horretarako ere behar dugu artea, ikusten hasteko, begiekin pentsatzeko, eguneroko zurrunbiloak dena ez dezan abailan eraman… zeure barrua begiratzeko”.

Zein da artearen funtzioa? Zergatik behar du izan funtzio bat? Zer da artea? Zer erlazio du errealitatearekin? Nola pentsatu begiekin? Egoera sozio-politikoak zer zubi eraiki ohi du artearekin? Gantzarainen aburuz, artea zerbait bada, errealitateari heldu ahal izateko mapa bat da. Eta gauza guztien gainetik “artea ez da fikzioa”, fikzio gisa saldu nahi izan diguten arren.

Gantzairainek 23 artelanen gaineko saiakera ondu ditu molde txikian, eskertzekoa den irakurlearekiko hurbiltasunaz baina konplexutasuna galdu barik. “Ez dakit ezer filosofiaz” aitortu arren, argiro erakusten du gure historia hurbila aztertu ahal izateko filosofia, norberaren filosofia, behar beharrezkoa dela. Bestela, artifizio hutsalean geratu gaitezke. Artelanon disekzioan, testigantza pertsonalak izango du pisurik handiena, auto-fikzioaren garaiotan auto-saiakera bat dela esan liteke Gantzarainena. Beste era batera esanda, gizartearen dimentsio historikoa bere kronika pertsonala baliatuz deskribatzen du. Alta, Gantzarainek ez du alboratuko, artearen azterketa akademikoagoa.

Badira liburuan azterketa gogoangarriak. Bat aipatzearren, Jose Luis Zumetaren Gernikarekiko hurbilketa liburuaren lortuenetakoa begitandu zait. “Gernika aipatzea, Aurelio Arteta ikustea da, Mexiko Hiriko Coyoacanen, tranbia istripuan hila, erbestean, gobernu frankistak Julian Zugazagoitia fusilatu eta hurrengo egunean, 1940ko azaroaren 10ean.” Gantzarainen luma zehatza bezain epatantea da. Zumetaz gain, besteak beste, Amable Arias, Itziar Okariz, Mikel Telleria, Nora Aurrekoetxea eta Laura Ruiz, Erlea Maneros… Inposatu diguten memoria ofizialari mozorroa kentzeko grinak eta artea errealitate-soziopolitikoaren sustraiekin azaltzeko bulkadak, gai totemiko bat jorratzera darama azkoitiarra: ETAren arma uztearen ondoren sortu gatazka ezaren “paradisua” desmuntatzeko premia latza. “Eta egunero etxean lehertzen zaigun bonba semiotikoa da ETB”.

Aipatu beharrean nago zalantzagarria iruditu zaidala liburuari eman diseinu-trataera non azterketa-xede diren argazkiak erdigunean kokatzen baitiren, irizpide estetikoak eta irakurlearen praktikotasuna ez dira behar moduan zaindu. Zehetasun teknikoak gorabehera, Gantzarainek urteko libururik onenetako bat idatzi du, generoen mugez harago. Euskal Herriaren historiaren gaineko diagnosia kalitatezko kazetaritzaren bidez eskainiz: saldu nahi izan diguten ongizate-turistiko-kapitalista-eraldatzaile-moderno horren zirrikituak nabarmen uzten ditu agerian. Liburuan aipatu Susan Sontagek memoria kolektiborik ez dela ohartarazi zigun arren, memoria pertsonalak benetako dimentsio historikoa eraiki dezakeela egiaztatu du Gantzarainek, arte erreala eta memoria bidaide.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak