kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Espainiaren arimaz / Joxe Azurmendi / Elkar, 2006

Denboraren mugak gaindituz Xabier Mendiguren Elizegi / 111 aldizkaria, 2017-12-29

Azken berrogeita hamar urteko autore bakar baten obra salbatzeko aginduko balidate, holako hautuak beti arbitrarioak diren arren, Joxe Azurmendirena aukeratuko nuke nik, bere kalitate, interes, oihartzun eta iraunkortasunagatik; aldiz, obra zabal horretatik liburu bakarra salbatzea balitz nire eginkizuna, hor bai geratuko nintzatekeela noraezean, zein hautatu asmatu ezinik.

Lerrootara ekarri dudan lana ez da, beraz, egilearen inportanteena edo nire kuttuna, baina aspaldi honetan sarri etorri zait gogora, argitaratu zenetik hamar urte baino gehiago igaro diren arren. Espainiaren arimaz hau ez da, berez, saiakera solte bat, proiektu handiago baten adarra baino: Humboldt: hizkuntza eta pentsamendua saio erraldoiarekin hasi zen, horren jarraipena izan zen Volksgeist-Herri gogoa, beste lan funtsezko bat, eta, azkenik, aurreko bien korolario gisa etorri zen aipagai dugun hau, trilogia monumentala burutzen duena (nahiz denboran berau argitaratu beste bien aurretik).

Zer aztertzen da bertan? Labur esanda, XIX. mende osoan eta XX.aren parte handi batean intelektual espainiarrek beren nazioaz, herriaz, arrazaz, aberriaz egindako gogoeta. Menendez Pidal, Menendez Pelayo, Ortega y Gasset, Baroja, Unamuno… autorez autore doa azterketa, xeheki, eta ezin hemen haren edukia laburtu. Funtsean, baina, ikusten da pentsalari kontserbadoreak oso eroso sentitzen direla beren tradizio inperialean (eta oso triste inperio horren gainbehera ikusita). Aldiz, ikuspuntu progresista bati eutsi nahi lioketen intelektualak kontraesanean jausten dira behin eta berriz, ustezko progresismo hori Espainiaren izateari, historiari eta esentziari darizkien autoritarismoarekin eta jauntxokeriarekin ezkondu nahi eta ezinean.

Orain ehun edo berrehun urteko testuak komentatzen ditu zegamarrak, baina, azken hilabeteotan Katalunia dela-eta plazaratzen ari diren iritziak ikusita, irudi luke ez dela denborarik igaro, atenporala bezain eternala dela Espainiaren izate metafisikoa.

Denborak Azurmendiri berari ere ez dio kalterik egiten, antza: Durangoko Azokan salmahaian egonda, adibidez, ikusi dut nola irakurle gazteek idazle gazteen lanak hobesten dituzten, beteranoek beteranoenak, eta oro har gizonek nahiz andreek beren sexu berekoen liburuak. Joxeren lanek, ordea, adinaren eta generoen mugak aise gainditzen dituzte.

Hala izan dadila beste urte askoan.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak