kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Azken patriarka / Najat el Hachmi (Jexuxmari Zalakain) / Txalaparta, 2016

Oinordeko matxinatua Mikel Ayerbe / Berria, 2017-06-04

Badira hilabete batzuk Txalapartak Marokon jaiotako Najat El Hachmi idazle katalanaren Azken patriarka nobela kaleratu zuela. 2008an argitaratu zen jatorrizko bertsioa katalanez eta, Ramon Llull saria eskuratu ostean, hamaika hizkuntzatara itzuli da. Euskarazko itzulpena Jexuxmari Zalakainek burutu du.

Familia historia bat kontatzen du, funtsean, Azken patriarka-k, bereziki aita-alaben arteko harremanean oinarrituz. Nobela bi zati nagusitan banatzen den 77 kapitulu laburretan egituratuta dago. Horrela, lehendabiziko atalean, Mimun aita izango denaren ibilerak kontatzen dira, bere jaiotzatik hasi eta alaba narratzailea jaiotzen den unera arte. Izan ere, kontakizun guztia izenik aipatzen ez den alaba narratzaileak jazotzen du lehen pertsonan, artean bera jaio gabeko pasadizoak barne. Ahozko tradizioari hertsiki lotua, esan bezala, lehen zatian aitona-amonen aurreneko semearen bilakaera biltzen da, haur izatetik gazte matxista, despota, edale, neskazale, bortitz edo jeloskor bihurtu eta azken batean, patriarkatuaren ezaugarri negatibo guztiak bere egiten dituen arte. “Gauzen ordena naturala arrakalatzeko” dohain bereziak baititu Mimunek eta bere familiarekiko zein emaztearekiko begirunerik ez duela laster jabetuko da irakurlea. Lehen zati honetan, Bartzelona ondoko herri batera ere behin baino gehiagotan migratuko du lana aitzakia hartuta eta hango ibilerak zein jaiotetxera itzultzen direnekoak ere antzekoak izango dira.

Bigarren zatian, aldiz, alaba narratzaileak bereganatzen du protagonismoa eta oraingoan familia osoak emigratuko du Kataluniara. Kontraste soziokulturalaren ondorioz, ederki kostata bada ere alaba izango da azken patriarkari zein ama bezatuari aurre egiten saiatuko dena, bestelako bizimodu bat aurrera ateratzeko eginahalean; baita nekez ezkondu eta senarrari bizkarra ematerako orduan ere.

Patriarkatuaren oinarri sendoen inguruan gogoeta egitera bideratzen du nobelak, El Hachmi egileak aipatu duen bezala, ez baita aita baten kontua, erro sakonagoak dituen egituraren ondorioa baizik. Bestetik, despotismo eta botere harremanez gain, kultu aniztasuna eta narratzailearen identitate bilaketa daude kontakizun honen atzean, migrazioak eta erlijio gorabeherek markaturiko norbanakoa delako narratzailea.

Narratzailearen estiloa dela eta, distantzia bilakatzen da baliabide narratibo nagusi. Ez alferrik, izenburutik bertatik hasita aurreratzen zaigu patriarka bai, baina azken patriarka izango dela Mimun. Era berean, aitak eragiten dituen gertakizun latz edo bestelako gertakari bitxi guztiak ironia dosi fin batez inguratuta kontatzen dira. “Hain egiantzekotasun gutxiko oroitzapenekin, dena fikzionatu beste erremediorik ez dut izan”, dio narratzaileak bigarren zatiaren hastapenean, eta epairik gabeko kontaera hotza, xehea eta laua baliatzen ditu horretarako.

Baina-rik aipatzekotan, 400 orrialde inguru dituen kontakizuna sarritan errepikakorra eta aurreikusgarria dela aipa daiteke, bereziki aitaren erreakzioak direla medio. Azkar irakurtzen den nobela da, hori bai, pasarte laburrek asko laguntzen baitute horretan. Baina nago, ekarpen nagusiena narratzaileak aurkezten duen lekukotasunean datzala, inguratzen gaituen egungo errealitatea kultur aniztuna hobeki ulertzen laguntzeko lehen eskuko lekukotasuna eskaintzen baitu narratzaileak.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak