« Hilda ere | Lehen akordea »
Azken zakatzak / Martxel Mariskal / Susa, 2017
Hutsalkeriaren aurrean Javier Rojo / El Correo, 2017-05-20
“Azken zakatzak” liburuaren solapan esaten denari erreparatuz gero, ikusiko dugu poema liburu hau Martxel Mariskal Balerdik argitara ematen duen bigarrena dela eta lehenengo liburua, 2002. urtean, gaztelaniaz idatziko nobela bat izan zela. 1964an jaiotako idazle batentzat ibilbide laburregia dirudi. Edonola ere, ezin esan daiteke idazleak literaturaren alorrean egindako lana liburu formatuan agertutako bi idazlan horietara mugatzen denik, bere obrak beste formatu batzuetan ere agertu baitira. Besteak beste, kantuen letrak atontzen aritua izan da idazlea. Beste hitzetan esanda, liburuetan bere ibilbidea laburra bada ere, literaturaren esparruan eskarmentua duen idazle baten aurrean gaude. Eta irakurlea “Azken zakatzak” irakurtzean erraz ohartuko den bezala, eskarmentu hori nabaritu egiten da liburu horretan biltzen diren poemetan.
Poemak egiteko idazleak erabili duen teknikarik garrantzizkoena pilaketan oinarritzen da. Egoera batzuk aurkezten ditu, batzuetan surrealismo punttu bat ere badutenak, irudien kategoriara igota. Irudi horiek, bestalde, bata bestearen atzetik agertzen dira, eta irakurlearen esku gelditzen da haien arteko harremanak zeintzuk diren ulertzea. Batzuetan irudien arteko erlazioa eraikitzea zaila da, logika alde batera utzita bestelako loturak baitaude beraien artean. Edonola ere, irudien akumulazio horrek inpresio orokor bat erakusten dute. Mariskalen poesian bi osagai agertzen zaizkigu kontrajarrita, batetik gaurko bizitzak erakusten duen hutsalkeria, bestetik hutsalkeria horren aurrean zerbait trinkotan oinarritu beharra. Izan ere, gure gizarte honetan ia dena itxura denean, non aurkitu lezake gizakiak euskarri sendoren bat? Dilema honen aurrean agertzen zaigu gizakia.
Ez dut esango idazleak transzendentziaren beharra planteatzen duenik poesia honetan, ez baita horrelakorik. Baina munduak distopia erraldoia dirudienean, zerbait sendoren presentziak bermeren bat erakuts dezake. Postmodernitateak sortzen duen indiferentziaren aurrean altxatzen da poema liburu hau, aldarrikapen moduan ere irakur daitekeena, poesiak erresistentziarako azken lubakia eskaintzen du-eta.
Isiltasunaz hunatago
Jose Angel Irigaray
Mikel Asurmendi
Bidaia (h)ariketak
Oihane Zuberoa Garmendia Glaria
Igor Estankona
Lilurabera
Yurre Ugarte
Aiora Sampedro
Euskal literatura itzuliaren egiturak eta islak 1975-2015
Miren Ibarluzea
Javier Rojo
Erbesteko gutunak Victor Hugori
Louise Michel
Irati Majuelo
Bihotza nora, zu hara
Susanna Tamaro
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
Hasier Rekondo
Panpina
Erika Olaizola
Javier Rojo
Etxeko urak
Leire Bilbao
Nuria Cano
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
Ibai Atutxa Ordeñana
Abaro
Itxaro Borda
Aiora Sampedro
Odolik gabe
Alessandro Baricco
Nagore Fernandez
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
Javier Rojo
Naparra, kasu irekia
Jon Alonso
Mikel Asurmendi