susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Hilda ere | Lehen akordea »

Azken zakatzak / Martxel Mariskal / Susa, 2017

Hutsalkeriaren aurrean Javier Rojo / El Correo, 2017-05-20

“Azken zakatzak” liburuaren solapan esaten denari erreparatuz gero, ikusiko dugu poema liburu hau Martxel Mariskal Balerdik argitara ematen duen bigarrena dela eta lehenengo liburua, 2002. urtean, gaztelaniaz idatziko nobela bat izan zela. 1964an jaiotako idazle batentzat ibilbide laburregia dirudi. Edonola ere, ezin esan daiteke idazleak literaturaren alorrean egindako lana liburu formatuan agertutako bi idazlan horietara mugatzen denik, bere obrak beste formatu batzuetan ere agertu baitira. Besteak beste, kantuen letrak atontzen aritua izan da idazlea. Beste hitzetan esanda, liburuetan bere ibilbidea laburra bada ere, literaturaren esparruan eskarmentua duen idazle baten aurrean gaude. Eta irakurlea “Azken zakatzak” irakurtzean erraz ohartuko den bezala, eskarmentu hori nabaritu egiten da liburu horretan biltzen diren poemetan.

Poemak egiteko idazleak erabili duen teknikarik garrantzizkoena pilaketan oinarritzen da. Egoera batzuk aurkezten ditu, batzuetan surrealismo punttu bat ere badutenak, irudien kategoriara igota. Irudi horiek, bestalde, bata bestearen atzetik agertzen dira, eta irakurlearen esku gelditzen da haien arteko harremanak zeintzuk diren ulertzea. Batzuetan irudien arteko erlazioa eraikitzea zaila da, logika alde batera utzita bestelako loturak baitaude beraien artean. Edonola ere, irudien akumulazio horrek inpresio orokor bat erakusten dute. Mariskalen poesian bi osagai agertzen zaizkigu kontrajarrita, batetik gaurko bizitzak erakusten duen hutsalkeria, bestetik hutsalkeria horren aurrean zerbait trinkotan oinarritu beharra. Izan ere, gure gizarte honetan ia dena itxura denean, non aurkitu lezake gizakiak euskarri sendoren bat? Dilema honen aurrean agertzen zaigu gizakia.

Ez dut esango idazleak transzendentziaren beharra planteatzen duenik poesia honetan, ez baita horrelakorik. Baina munduak distopia erraldoia dirudienean, zerbait sendoren presentziak bermeren bat erakuts dezake. Postmodernitateak sortzen duen indiferentziaren aurrean altxatzen da poema liburu hau, aldarrikapen moduan ere irakur daitekeena, poesiak erresistentziarako azken lubakia eskaintzen du-eta.