susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« 33 ezkil | Ezinezko ihesa »

Ospa / Juan Luis Zabala / Susa, 2017

Ospa! Ramon Etxezarreta / Uztarria, 2017-05

Juan Luis Zabala idazle azkoitiarrak bere hamaikagarren narrazio liburua, Ospa, eman du argitara Susan. Hamaikagarrena eta oraindik, irakurri diogunaren arabera, idazteke dauka bere ipuinik onena. Nolakoa izango ote? Nortasun bitxiko idazlea Juan Luis, euskal literaturan, peontza lan eskergan nekea pilatu eta pilatu aritu behar izan duen autoretzat daukat.

Gaurko munduan idaztea beste baliabiderik ez duen idazlearen tragedia txiki bezain garrantzizkoak bizi duen gizona dela esango nuke. Ez dirudi aitapontekotza literario jakinik duenik, ez du landu ikus-etzunezkoetan, paradoxikoki, ia ezinbesteko bilakatu den presentziarik. Euskararen orean nagusi, eta ia bakar, den itzal politikoa islatzen badu ere ez du organikotasunik aireratu, ez eta kukurruku edo irrintzi oportunistarik jo. Belaunaldiak abiatu zuen idazle, eta ofizioak idazletu du. Esan nahi dut bere literaturak egile sona handikoen lanen adinako diztira edo gehiago baduela, baina bere izena eta tituluak ez ditugula kandeletan ikusten. Bitartean peontzan gogor, luze eta eskergabe aritu behar izan du. Euskal kultura eta literaturaren jarraipen periodistiko urtetakoa egin du, ahitu den arte.

Gezur gehiegi

Kultur kazetaritzari, kazetaritzari, uko egin dio, dimititu egin du, ulertzekoa. Eta literatura dimisionarioari, klaudikazioaren literaturari edo, nola esan, sinesgogortasunaren literaturari ekin dio. Aurreko nobelan, Euskal Herri errealera etorriz bezala, Radio Marcara igaro zen kultur kritikaren mundutik. Oraingo ipuinetan ere desarteari, berea dela uste dut hitza, seta handiz ekiten dio. Miserien mundu bonetan, miseria besterik ez ote? Iraupenerako zinismoa jan eta edanez elikatzeari ekin ote dion nago.

Gezur gehiegi ikusi eta irentsi duenaren adierazpide den literaturari ekin dio autofikzioaren harira autokritikan abiatuz edo autokritika herabea furian dagoen autofikzioz estaliz. Ulertzen dizkiot motiboak, oka egiterainoko kultur betekada. Azken finean, kritikarik ezaren, kortesiarik ere ezaren, biktima da, egungo idazle guztiak bezala. Salbatzen direnak merkatuak salbatzen ditu eta inork ez dakigu noren mesedetan.

Atsekabe horretan artea suntsitzeko ekinaldi bat baino gehiago narratzen ditu, kultura garaikidearen metafora ezabatzeko saioak. Zer arraiogatik suntsitu behar da Chillida?

Gezur gehiegi aguantatu du Zabalak inguruan, isiltasun gezurti handi bat, ia ito duena. Garai berriotan hartu duen bidean igeri nora egingo duen ez dakigu oraindik. Ez dakigun bezala bere ihesi hori kultur giro orotatik abiatu duen, bai ziurrenik, edo hain ondo ezagutzen duen eta zorrozki jarraitu duen euskal kulturatik. Ospa edozein kasutan.