« Obsesioa | Gaueko zaintzailea »
Parranda / Eduardo Blanco Amor (Ramon Etxezarreta) / Igela, 2015
Gainbehera dator dena Aritz Galarraga / Deia, 2016-04-30
Galizian argitaratu ezin —zentsura ez zuen pasa—, eta Argentinan publikatu behar izan zen A esmorga, 1959an, Eduardo Blanco-Amor idazlearen eleberririk entzutetsuena. Eta 36ko gerra ondoko panorama literario galegoa berritu zuen lanik garrantzitsuenetakoa. Motiboak baditu horretarako: narrazio teknika original eta, kontatzen zaigunerako, ezin aproposagoa —Cipriano Canedok edo Cibranek edo Castizok, dei diezaiogun nahi bezala, epailearen aurrean eginiko deklarazioa da dena, lehen pertsonan, are epailearen galderak desagerrarazita: epaitua aurretik dagoelako jada kondenatua?—; protagonisten aukeraketa —oraintxe aipatutako Castizo horretaz gain, Ahohandi eta Milagizon, hirurak ere pertsonaia marjinalak, maila sozial apalekoak, analfabetoak, alkoholikoak—; homosexualitatearen tratamendua —“nik jakin ezin izan dudana da Ahohandik bestea profita zedin edaten ote zuen ala Milagizonek edanarazten zion probetxua hartzeko”—; biolentzia instituzionala —epaileak eta Guardia Zibilek gure protagonistengan deskargatzen dutena; eta, zalantza gutxi, eleberriaren zentsuratzean pisu handia izango zuena—; klase apalen hizkera islatzen duen hizkuntza erregistroa —euskarazko itzulpenak era berean jasotzen duena: adibidez, hitz arruntak, esaldi eginak eta abarrekoak erabilita—. Labur: garaiari aurre hartu zion eleberri baten aurrean gaudela, gaur egunean halaber irakurgarri askoa egiten dena.
Eta Castizoren ahotik ezagutuko dugu parranda. Parranda baino gehiago gainbehera, deskalabrua, neurrigabekeria. Eta ezagutuko dugu guzti-guztia, xehetasunik txikiena, epailea gogaitzera iristen dela —edo gogaitzera iristen dela intuitzen dugula: “guztia esan behar da, begiratu batera asuntokoa ez badirudi ere”—. Lanera bidean lasai antzean omen zihoala, bi lagunak aurkitu zituela, dagoeneko parrandan zeudela, eta hortxe abiatu zela bukaeraren hasiera, zoritxarraren atzetik zoritxarra. “Edanetan ito behar genituenak gero eta handiagora zihoazen”. Pasatzen diren leku guztietatik behartuta daude ihes egitera. Burdel, jauretxe, taberna, upategi. Atzean uzten dituzte haserre, jipoitu, berdin gorpuren bat halaber, tarteka. Lastima bakarra du Castizok, ordea, hain zuzen formaltzeko asmoa zuenean gertatu zirela: “Hondamendia atera zitzaidan bide erdira zoritxarreko haien laguntzan eta sekula egin ez eta pentsatu ere ez nituen kontutan sarturik nengoen (…) gizon zintzoa izatea erabakitakoan, justu praktikan jarri behar nuenean”. Narrazioa momentuka da barre-egingarria, momentuka da negar-eragilea, baina momentu oro da aurrera egiteko gonbita, parrandalari horiekin batera aurrera egitekoa. “Lagunekin habilenean, gauzei utzi egin behar zaiek joaten errematera arte”. Eta errematea, derrigorrean, da tragikoetan tragikoena.
Ramon Etxezarretaren itzulpenean, antza 1989tik egindakoa —kredituetan ezagutu dugu datu harrigarria—, pozteko modukoa da Parranda argitaratzearen berria. Auskalo orain pelikularen aitzakian, baina, pelikularik ikusi gabe ere, gozatuko dugu liburuaren irakurraldia.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera