kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Orube abandonatuak / Garazi Kamio / Elkar, 2014

Bizitza dohakabeak Alex Gurrutxaga / Berria, 2015-05-31

Duela hiru urteko Igartza beka dela medio kaleratutako Beste norbaiten zapatak ipuin liburuaren ondoren, Garazi Kamiok bigarren lana argitaratu zuen iaz, Orube abandonatuak, 2013an irabazitako Augustin Zubikarai sariari esker.

Testuari heldu aurretik, derrigor esan behar dugu zerbait paratestuari buruz. Itxaso Arakeren Damutzen ez direnak liburuaren (2012) kontrazalean hura egilearen lehen eleberria zela esaten zen bezala, kasu honetan ere esaten zaigu Garazi Kamioren lehen eleberria hartu dugula eskuetan. Gauza jakina da nobela modernoaren definizioa oso irekia dela, baina guztiak dauka muga bat, eta Orube abandonatuak ez da eleberria. Ulergarria izan daiteke lan bat nobelak daukan itzal handian sartu nahi izatea —eta ez dakit nor den halako erabakiak hartzen dituena—, baina hautua kontra etor daiteke, irakurlea engainatua senti daitekeelako.

Hiru narraziok osaturiko testua da Kamiorena, eta hirurak zatikatuta eta txandaka ematen zaizkigu, zortzi partetan bakoitza. Egitura fragmentario horren arrazoi testualik, ordea, ez da azaleratzen; gauzak horrela, hautuak, eskasegi nobela izaera justifikatzeko, alferrikako nekea eragiten dio irakurleari, eta narrazioen kaltean jokatzen du.

Izan ere, narrazioak jarraian irakurriz gero —bakoitzaren zortzi atalak lotuz, alegia—, jabetuko gara aski txukunak direla hirurak. Narrazio bakoitza garai batean kokatua dago, baina espazio antzekoetan. Lehenak gerraostean preso egotetik etxera doanaren egoera du hizpide: Mario bere lekua aurkitu ezinik dabil, eta itzulera ezinezkoa gertatzen zaio. Bigarren narrazioak Miren du protagonista, heroinaren garai ilunenean tentaldian erori eta hondoa jota bukatzen duen emakumea. Azken narrazioko protagonistak, Maiderrek, gezurrezko bizitza ideal bat asmatu du, eta bere ingurukoak eta bere burua engainatzen ditu.

Istorio guztietan protagonistek arazo larriak dauzkate, eta horiei kontra egiteko bakarrik sentitzen dira: euren buruekin adiskidetu ezinik dabiltza —ispiluan ikusten dutena onartu ezinik—, eta inguruarekiko loturak ere hautsita dauzkate. Abandonatutako orubeak bailiran, barrutik hutsik eta besteen ahanzturan galduta daude, eroriak euren baitako egoitzan —hortik etxeen garrantzia espazio intimo gisa—, bere lekuan bermatua dagoen ororengandik urrun, deserriratuak. Deserri existentziala da, hain zuzen, liburuari batasuna ematen dion ideia nagusia —badaude beste keinutxo konstante polit batzuk ere: leku batzuk, egun bat, objektu zenbait—; tradizio ezin luzeagoko gaia da erbestearena, eta pena da berau gehiago ñabartu eta sakondu ez izana.

Azpimarratzekoa da pertsonaien karakterizazioa: dohakabeak dira, hondoratuak, eta ongi deskribatuta daude. Horri lotuta, kontatutako istorioek, euren gogortasunean, badute indar iradokitzailea, eta idazleak nabarmen bilatu du sentsazio zenbaiten transmisioa: itomena, tristura, nazka, eta abar. Alabaina, hori guztia ez da nahikoa liburuari goian eutsi ahal izateko: egitura hautsiaren eragozpenaz gain, kontamoldeak lauak dira, istorioek tentsioa eta sakontasuna falta dute, eta biraketa behartuak agertzen dira narrazioak ixterakoan. Literatura gutxitxo beharbada, nahiz eta oso ongi irakurtzen diren narrazioak izan.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak