kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Hodeiak zapatetan / Mikel Etxaburu / Susa, 2014

Aterik gabeko mundua Igor Estankona / Deia, 2014-06-21

Amodioa, ametsak, aberria, kartzela, bakardadea, askatasuna. Oinak lurrean baina zapatak hodeietan, halako festina lente berezi bat da Mikel Etxabururena, astiro baina arin baitoa bere poetika, gizakia kolpatzen baina ez azkentzen duten gertakizun guztietatik eginez lirismo apur bat, suabetuz gure kondizioa: “Hatz puntarekin ukitu orduko/ mila malkotan lehertzen diren/ ametsak dira gureak,/ xaboi puxpuluen modukoak,/ izar eta airezkoak”.

Borroka eta errepresioaren lekukotza poesia bera bezain garrantzitsuak dira Etxabururentzat. Sentimendu bihurtutako injustiziei kantatzen dien euskal poeten soka luzeari jarraiki, denuntzia da Hodeiak zapatetan, baina baita tripa-jana ere, eta esperantza, ondutako lehen fruta bezain gazi-gozoa: “Orain badakizu itzuli naizela./ Hementxe nago,/ gure etxe aurrean,/ arbolaren gerizpean,/ sorterriaren magalean./ Gaurtik aurrera/ gerezi gorriak/ jango ditugu elkarrekin”. Lerro ireki horiekin, zeinetan ez den barruntatzen itzuli den hori joan zen hura den edo beste norbait, bukatzen da Etxabururen liburu zirkularra: kartzela- askatasuna-askatasunaren kartzelak.

Gustatu zitzaidan intimoa eta soziala den enfoke hau bere aurreko liburuarena ere. Tenpo lasaia dut gogoan, errekaren antzeko korronte iradokitzailea, Zu zara orain txoria (Elkar, 2011) hark zekarrena. Oraingoan ireki egiten da orduko kartzelako gai nonahikoa, non nahinon zegoen kartzela. Gehiago hitz egiten du orrialdeotan poetak askatasun faltaz. Finean egia berberaren bi aurpegi dira presondegia eta kanpoko pertsondegia: “Badiotsut/ urratu ditudan pausoek ez daukatela/ kartzelako patioaren neurritik/ harago urruntzeko adorerik./ Badiotsut/ kartzelara itzuli nahi izan dudala/ behin baino gehiagotan,/ (…) maiteago izan dudala/ ziegako pareten artean/ amestu nuen herria”.

Etxaburuk esperientzia pertsonala baino harago idazten du. Halako lirismo komunal bateko piezak daude hemen, behar bada aurreko liburuan faltan bota nituenak: “Arotzek erabaki dute/ aterik sekula gehiago/ ez dutela egingo”. Alabaina, poema unibertsal usteko horiek izan ohi dira hain zuzen arriskutsuenak askotan, eta Etxabururen tenpo berez erregularra ez aurrera ez atzera geratzen da uneka, behin eta berriz erabilitako irudi higatu xamarren kariaz. Arean monotonoak ere suertatzen dira zenbait lerro betegarri, Zein eder, Uretan, Eta orain zer? eta halako poemetakoak, alegia. Erdi parabola erdi mikroerrelatoak dira, eta ez zaizkit iruditu bereziki sendoak eta hunkigarriak, nahiz eta helburu horrekin idatzitakoak izan.

Dena dela, Kartzelako poemak bigarren bat ez egiteko tentazioari eutsi, eta hanka bat barruan eta bestea zeruan dituen poema liburua ondu du —berriro— Etxaburuk. Laua da Hodeiak zapatetan, artifiziorik gabea, topiko xamurrez betea, baina irakurleari transmititzen diona azken buruan bihozberatasun eta autentikotasun bat ez dena erraza aurkitzen sarri maskaren dantza baino ez den literaturan. Eta ez da gutxi.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak