« Ahots bat beltzarentzat | Poesia hausnarketak »
Poesia kaiera / Georg Trakl (Anton Garikano) / Susa, 2014
Atea ireki zuen hura Igor Estankona / Argia, 2014-05-18
Nor izan zen hain gazte hil zen erromantiko hura, Georg Trakl, hanka bat jadanik espresionismoan zeukana, deskripzioaren jeinua?: “Gaixoak garrasika ospitalean./ Gauak urdinxka astintzen ditu lumak./ Dirdiratsu ekin dio bat-batean/ Teilatuan behera euriak”. Mugako irudiekin eraikitako literatura muga-mugakoa da hau. Iluntzea, dementzia, udazkena eta natura erromantikoa nahasten dira ideia esperimentalagoekin, asmatzeke zegoen zerbaitekin. Beñat Sarasolak hitzaurrean azpimarratzen duen gisan, “garaiko beste hainbat artistaren lanaren antzera, Traklen poesia, helarazten duen ezinegonean, gertakariei aurreratu zitzaiela ematen du. 1914. urtean hil zen Trakl, hurrengo urte eta hamarkadetan etorriko ziren zorigaitzen atarian”. Iraultza estetiko baten atea ireki zutenetakoa izan zen beraz. Literatura alemaniarrean berak egin zien bide Bertolt Brecht, Paul Celan eta enparauei. Rainer Maria Rilkek Traklen heriotzan esan omen zuen: “Wer mag er gewesen sein? Nor izan ote zen?”. Bada, garai berrien eta zaharren arteko zubi izan zen idazle efimero bat baino ez. Baina halako obra labur batek gauza asko gordetzen ditu. Drogek eta tristeziak halako punturaino eroan zuten idazlea, non esploratu zituen lurralde berriak, XIX. mendekoak alde batera utzita.
Lagunek aire aristokratiko bat ikusten zioten Trakli, baita bere gainbeheran ere. Austriarra izan zen kanpoko munduak gainezka egin zion bihotz noble klasiko bat, mozkortia eta drogei emana. Klasikoa da ezinbestean —hala irakatsi zioten Austria-Hungariako gustuan—, baina baita sano plastikoa eta modernoki berezia ere. Irudi distiratsuekin harritzen du irakurlea, beste errealitate bat sortuz, Rimbauden argialdi arean irrazionalen airea daukana: “Edo gauean artzainak kantari eta oreinak datozkie/ Sutondora, zuhaiztiko antzinako dolu,/ Dantzariak horma beltz batean gora;/ Eskarlatazko banderak, algarak, eromena, tronpetak”.
Poetaren barne mundua, espresioa, errealitatetik harago doa. Eta barne mundu hori zehatzagoa da inpresio iragankor bat baino. Horregatik Traklen poesiak amets baten eitea hartzen du azkenean, errealitatearena baino gehiago: “Bakartia izarpean doa/ Gauerdi isilean barrena./ Mutikoa nahasirik ari da esnatzen,/ Begitartea ilargian gris erortzen”. Poeta babesgabeak edertasuna eta obsesioak aldizkatzen ditu. Iluna eta argia da, bizitzaren alegoria itzel batean, non paisajea subjektiboa den eta dekadentea, gizakia letxi.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera