kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Gudari zaharraren gerra galdua / Ramon Saizarbitoria / Erein, 2000

Gudari zaharraren gerra galdua Irati Marañon / aiaraldea.eus, 2013-06-05

Sobera ezaguna da Ramon Saizarbitoria euskal literaturaren plazan, autore mitiko horietako bat. Gainera, denbora luzez idatzi gabe egon ondoren, Martutene liburukotea argitaratu zuen iaz, eta hainbat sari garrantzitsu lortu ditu.

Giza harremanen idazlea da Saizarbitoria, nabari da, bai, soziologoa dela. Oraingoan gudari izandako gizon baten istorioa kontatzen digu.

Trantsizio garaian gaude, Donostian, eta gudari ohiak notarioarengana joan behar du, gudan galdu zuen hankagatik kalte-ordaina onar diezaioten. Harekin Intxortako frontean ibilitakoak ere ezagutuko ditugu, eta oroitzapenak harilkatuz Gipuzkoa eta Bizkaia arteko mugara bidaiatuko dugu, 36ko Gerrako pasarte ilunenetara. Horrela, bada, hanka nola galdu zuen kontatuko digu Saizarbitoriak, kontakizun ezin tristeago batean. Hegazkin alemanak Intxorta aldea bonbardatzen ari zirela, protagonista trintxeraren goialdetik zergatik ez zen jaitsi jakingo dugu, hortxe dago-eta nobela labur honen gakoa.

“Ez zekien besterik zer erantsi esandakoari, neurri batean edo bestean alferrikakotzat edo ez funtsezkotzat hartua ezin izan zitekeenik. Gogoan zuen oraindik trintxera gainean, tiroa jaso baino bi minutu lehenago, inongo arretarik gabe Loxetara so zegoela, tenienteak egin zion oihua: “Jaits hadi, babo hori!”. Baina, noski, hori aipatzea ez zitzaion komeni, eta isilean gorde zuen, hain modu aldrebesean zegoela aitortzea gertatuaren errua bere gain hartzea zatekeen heinean, pentsioa ukatzeko erabil zezaketelako. Baina hori zen egia, eta ongi asko zeukan gogoan”.

Burkide batek esanda daki gure gudariak gerran galdutako hanka lurperatu egin zutela, Kanpazarretik gertu, han nonbait, eta jakin-minak bultzatuta, tragediaren parajeetara itzuliko da, hankaren arrastoak aurkitzeko asmoz. Bilaketa horretan lagun egingo dio irakurleak, eta orduantxe biziko ditu kontakizunaren unerik hunkigarri eta gogorrenak.

“Amianok esaten zuen, ermitan ezinean, leku egokia iruditu zitzaiola hura: urmael baten ertzean, Intxorta aldera, mugarri baten ondoan justu, bi arratara. Gurutze bat jarri omen zuen. Lehendabizi bi eskuez zulatu zuen hura, hatzak odoldurik jada, gerrian zeraman baionetaz oroitu zen arte; eta harekin jarraitu zuen zuloa handitzen, harria aurkitzeraino. Ondoren bota beltza kendu zion lohadarrari, eta galtzerdi odoldua, ordurako erabat odoldurik zegoen alkandoran bildurik, ehortzi egin zuen. Eta abarrez eginiko gurutze bat jarri zion gero”.

Zinez gordina da eleberri hau, baina ederra, eta Saizarbitoriaren nobelagintzan murgiltzen hasteko oso aproposa. Belaunaldi oso baten nahigabea, gerra galdu zuen herri baten oihua gorpuzten ditu protagonistak.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak