kritiken hemeroteka

8.157 kritika

« | »

Mussche / Kirmen Uribe / Susa, 2012

Paperezko hilobi ñimiño bat Aritz Galarraga / Deia, 2012-12-15

Lehen nobela atera eta lau urtera argitaratu du bigarrena Kirmen Uribek. Izenez Musshe, abizen bereko Robert idazle flandiarraren bizitza kontatzen du besteren gainetik eleberriak. Bizitza guztiak ez baitira berdin, ez berdin interesgarri, badu Mussche honenak gauza jakingarririk: idazlea, intelektuala, engaiatua, Erresistentzian emango du, edo, hobeki, kenduko diote bizia 1945ean. Eta gurekin, tira, Euskal Herriko historiarekin zuzen lotzen duen pasarte bat ere gordetzen du: 1937ko maiatzean Santurtziko portutik erbestera abiatzen diren milaka haurretarik bat, Karmentxu Cundin, hartzen baitu bere Ganteko etxean. Kontakizunean zehar gertakariaren garrantzia urtzen den arren, ez da gauza bera, bestela irakurriko genuke, are Euskal Herrian, lotura hori izango ez balu. Mussche berak ere gordeko luke euskaldunarekin paralelismorik: “Ganteko Ferrerlaan kaleko langileen hizkuntzarik gabe ez nintzen ni izango”. Euskara zenbateraino den langileena, hara hor akaso argitu beharrekoa.

Esaten da itzultzaileen kasuan: itzultzaile eskas batek egin dezakeela liburu on bat txar. Ados. Eta esaten da itzultzaile on batek liburu eskas bat egin dezakeela on. Desados, itzultzailea balitz on, liburua utzi beharko lukeelako bere horretan, txar. Baina tira, afera beste bat zen, traslazioa egin eta esan baikenezake idazle eskas batek egin lezakeela istorio on bat txar. Eta, kasu honetan akaso bai, idazle on batek istorio eskas bat on, edo gutxienez irensgarri.

Nobela honek premisa bat behintzat garbi du: istorioa ona da. Eta emaitza ez da txarra. Egia da planteatzen zaigun jolas metaliterarioak —Uribe beraren trasuntoa litzatekeen lehen pertsonako narratzaile bat, Karmentxu Cundinen hariari tiraka Robert Musscheren bizitzan hazka egiten duena—, esaten nuen, planteatzen zaigun jolas metaliterarioak ez duela indar askorik. Pisu urria duelako. Edo alderantziz pisu urria du indar askorik ez duelako. Egia da ez hainbeste istoria bera, baizik eta istoriari emandako kontaera tarteka pastel xamarra dela, prosa purpura gisa ere definitu dena gurean. Gutxiago, hala ere, azken idazkietan are muturreragotzen joan den estilo-idazkera bereizgarri hori apur batean arantzatu delako. Egia da eleberriaren irakurketa bereziki dela onbera. Horren adibide azken irudietako bat, nolabait eleberriaren zirkulua ixten duena: kolaborazionista baten semearen eta Erresistentzian bizitza eman zuen idazlearen alabaren arteko adiskidantza, akaso gurean ikusi nahiko litzatekeen irudia —besterik ez bada, bide horretan ari gara—. Egia da nobela androzentrikoa ere badela, Karmentxu Cundin itxuraz protagonista den arren, bigarren mailako pertsonaia delako egiatan. Pentsa, hasiera batean pertsonaia garrantzitsu intuitzen dugun Vic emaztea hala deskribatzen zaigu: Carmen alabak aita bat izan zezan oroimena gorde zuen emakume modura.

Baina lehen nobela haren aldean asmoz apalagoa, emaitza lortuagoa dela esango nuke. Eta bere xumean lehen nobela baino nobelagoa. Segur aski Uriberen literatur lan txikien artean izango da sailkatu-gogoratua, izan ere hala delako azken batean. Baina niri lehen nobela hura baino txukunagoa iruditu zait. Azken batean, eleberrian zehar esaten den bezala, Robert Musscherentzat paperezko hilobi ñimiño bat baita. Ez gehiago, baina ezta gutxiago ere.

Azken kritikak

Kangaroo
Martin Etxeberria

Maddi Galdos Areta

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Irati Majuelo

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Asier Urkiza

Erresistentziarako gorputzak: bollerak
Eva Perez-Pons

Nagore Fernandez

Zeozer gaizki doa
Beatriz Chivite

Hasier Rekondo

Kangaroo
Martin Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Humanitatearen une gorenak
Aritz Galarraga

Mikel Asurmendi

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Irati Majuelo

Barbaroak eta zibilizatuak
Ibai Atutxa

Amaia Alvarez Uria

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Martin-Etxebeste

Argialdiak
Miriam Luki

Asier Urkiza

Alexander Wolfen mamua
Gaito Gazdanov

Nagore Fernandez

Nire bizitza ni barik
Oskar Gaztelu Bilbao

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Ibon Egaña

Artxiboa

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

Hedabideak