kritiken hemeroteka

8.549 kritika

« | »

Izotz kandelak / Nemesio Etxaniz / Elkar, 1992

Egien gezurra Patxi Zubizarreta / Egin, 1992-12-27

Bai liburu bitxia duela gutti liburudendetako apaletan aurkitu duguna. Liburua, prestatzaileak dioenaren kontra, bitan ez, baina hirutan partitua datorkigu: aurreneko atalean, Iñaki Segurolaren sarrera trinkoa (trinkoegia?) Nemesio Etxaniz zenaren gainean; hurrena, nobela deitu

duen narrazioa eta azkenik epistolario bat.

Ez da denbora asko Susa argitaletxearen bitartez eta Jon Aranok prestaturik, Txikiaren Hitz etena agertu zela. Liburua handik eta hemendik bildutako poemekin osaturik zetorkigun, eta Nemesio Etxanizen hau bezala, gure hutsune historiko-literarioa betetzera zetorren. Etxanizen Izotz kandelak ere 29 urteko atzerapenaz heldu zaigu, baina hala eta guztiz, neurri batean behintzat, ez du gaurkotasunik galdu.

Liburua irakurri ahala, beste izen askorekin batera, C. Paveserena etorri zaigu gogora. Haren iritzian, gizabanakoaren haurtzaroan kokatu behar omen dira gure geroko portaera eta jarrerak; beraz, idazleak nortasunaren lehen urrats horiek sakon arakatu beharko ditu. Eta Etxanizen narrazioan Ximon protagonistaren umezaroak berebiziko garrantzia du (nahiz eta batzuetan psikologikoa baino areago, antropologikoa dirudien). Baina Paveseri jarraituz, norberaren nortasunean beti geratzen omen da alor bat, berak salbaia edo basatia deitzen duena, eta guregan dagoen alde ezkutua, argitugabea aditzera ematen duena. Eta horixe da Etxanizek bere nobelaren bigarren partean dagiena, hots, apaizaren irrika eta sexu munduan barneratu. Esan ere egin daiteke narrazio hau seigarren aginduarekiko fijazio moduko bat eskaintzen duela (nobelaren oharretan, besteak beste, bitxikeria hau agertzen da: apaizgaien artean ba omen zegoen bat, hazi ixurketak zirela eta ez zirela, lotsagatik, maindirak sei hilabetez garbitzera eraman gabe eduki zituena…). Alabaina, Izotz kandelak hori baino gehiago ere bada, izan ere erlijioaren zenbait egiaren gezurra (I. Segurolaren hitzetan) zertan den argi baino argiago aztertzen baitzaigu.

Liburuaren azken atala, Nemesio Etxanizen euskaltzaletasunaren praktikari dagokio eta horretan, gobernadoreekin eta trukatutako gutunak aurkituko ditugu.

Bitxiak hauek ere, eta J. Azurmendik berriki atera duen Espainolak eta euskaldunak horren osagarri gerta daitezkeenak.

Azken kritikak

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak