kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Schopenhauer, Nietzsche, Spengler, Miranderen pentsamenduan / Joxe Azurmendi / Susa, 1989

Azurmendi eta Mirande Edorta Jimenez / Egin, 1990-03-13

Susa argitaletxeak bilduma berriari eman dio hasiera, apur bat urrun geratu zaigun Durangoko azken Azokan. Bildumaren izena “Iraun” da, argitaratu diguten lehen liburua Joxe Azurmendirena.

Filosofi liburua da Azurmendirena eta, hala bada, gaitz egiten zaiguna arlo horretako ikasketa bakarra zaletasunezko orduetan eta orduetan ihardun izatea dugunoi. Urrun guregandik, aspaldidanik Humanismoaren ideala, hau da, jakintzaren arlo guztietan behinena den gutxienezko ezagupen sorta izatearena. “Marca” irakurtzea ere zail egiten da, nahiz eta futbolak hain soila eman. Espezializazioara kondenaturik bide gagoz.

Nik neuk, kondena horren aurka alferreko ahaleginetan, urtean-urtean leiduten dut liburu parea-edo filosofiaren arloan. Aurtengoan, euskaraz egingo dut filosofi-itsasotea. Ez neke barik, berritz.

Fidela izan natzaio azken urteotan Azurmendiri. Argitaratzen duena, zergura izanda ere, irakurri egiten dut. Gogoan dut oraindik ere Mirande eta kristautasuna (Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa, 1987) liburu zinez ederra, Miranderen pentsakera entelegantzen abiatzeko hasiera ezin hobea.

Lehenago ere irakurrita neuzkan Azurmendiren beste sei-zazpi prosa liburu, eta manifestu atzeraturen bat ere, fotokopien bidez eta beranduegi, Euskadi sariren bat emango diotelakoan nago, eta horretarako neuk proposatzen dut beraren izena, bizia barkatzeko ohitura hain paganoari bizia emateko ekandua eranstearren eta, bide batez, Eusko Jaurlaritzaren hegoa non dagoen jakitearren ere.

Liburu hau osatzen duena, funtsean, eta egileak berak aitortzen duenez, 1981 ean egin zen, Kolonian. Antza denez, bigarren egotaldi bat ere egin zuen Azurmendik Koloniako Unibertsitatean, Eusko Jaurlaritzaren laguntzari esker. Gero, Susakoek akuilatu zuten argitara zezan. Eta hemen dago liburua.

Lan honen nondik norakoa Joxe Azurmendik berak laburtzen digu hitzaurrean, hurrengoa diolarik:

“Lau kapitulutan banatzen da liburua, ohar historiko orokor batzuetarako bostgarren kapitulu batekin. Epistemologia eta ontologia ikertzen dira bi lehengo kapituluetan. Aspergarrienak berak egingo zaizkio seguruenik irakurle filosofian ohitu gabekoari. Halere hori ulertu gabe ez da Mirande ulertzen, inola ere izan ez diren txoriburukeriak bihurtzen dira Miranderen kritikak erlijio kristauari, politika ‘judu-kristauari’ eta abar. Ez dago esan beharrik, parte honetan Spenglerek ez duela edo apenas duela zer ikusirik, historiaren eta kulturaren morfologoa bait da lehen-lehenik. Berdin alderantziz, Miranderen eritzi politiko eta sozialetan ozta-ozta agertuko da Schopenhauer, hirugarren eta laugarren kapituluetan alegia. Konklusio bezala esan genezake, beraz, Mirande bere epistemologian eta ontologian. Schopenhauer eta Nietzscheren eragintzapean dabilela, moral arazoetan eta politikazko ikuspideetan Nietzscheren eta Spenglerenean”.

Egia esan ez dut oso-osorik irakurri liburua, tarteka baino. Aspaldion aldean darabilt, hala ere. Gauetan ere alboan izaten dut, sarritan begiratzen dudalarik. Ez naiz, hala bada, ezer besterik esateko gauza. Dirua irabazi alde idazten dudanez, ulertuko du irakurleak. Egia, orain lau urterik ona EGA azterketarako klaserik eman barik ez banengo, ariketa ederrak aterako nituzke hemendik ibilketarekiko teoria ibiliz frogatzen den era beretsuan frogatu duelako Azurmendik euskararen gaitasuna, behin eta berriro, filosofiarako. Harritu egin naute zenbaitetan egileak gauzatu dituen irtenbideak, lesikoaren arloan batez ere.

Euskaltegiren batean banengo ere ez nioke, ez inondik ere, hango ikaslei gomendatuko liburua. Bai, ostera, ia berrehun orrialdetan barrena filosofatu guran dabiltzanei. Jakina, orrialdeak zenbat gura izanda ere, nekez onartuko du batek baino gehiagok Miranderekin dugun joera faxismo utsa baino besterik denik. Hala eta guztiz ere, euskal literaturari buruzko katedra eskaino diote, eta faxixta tematiok desagertu, edo bestela otsasko beltzaren eritasun anakronikoa baino ez da izango gure poetari halako lanik eskeintzea. Larrosa dun ukubilak barka gaitzala!

Amaitzeko, hasieran hain ona izan duen bilduma honi jarraikorik ekarriko ote dioten Susan, hara galdera. Jakin dudanez, beste lanik ere prestatzen ari dira, laster argitaratzeko. Ez bedi alfa hain ederra omega ere izan. Pena litzateke maketa hain ederra behin bakarrekoan erabiltzea.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak