kritiken hemeroteka

8.535 kritika

« | »

Tximistak / Jean Echenoz (Gerardo Markuleta) / Meettok, 2012

Tesla-ren mamua Javier Rojo / El Correo, 2012-09-15

Jean Echenoz idazle frantziarrak jarraitzen du benetako pertsonengan oinarrituta nobela eta biografiaren erdibidean dauden liburuak idazten. Kasu honetan Nikola Tesla-ri (Gregor, liburuan) heldu zaio txanda, aurreko liburuetan Ravel edo Zatopek-i tokatu zitzaien bezala. Liburuak Tximistak du izenburu, eta bere pertsonaia horietaz egindakoek erakusten zituzten antzeko ezaugarriak ditu. Kontuan hartu behar dugu benetan bizi izan den pertsona batengan oinarritzen bada ere, bizitza horrek fikzioaren tratamendua daukala liburuan. Beraz, Teslaren bizitzaren gorabenerak ezagutu nahi dituen irakurleak nekez aurkituko du bertan bere jakin-nahia aseko duen informaziorik. Hasteko, liburuak erakusten duen jarrera orokorragatik: askotan ipuin miresgarri baten aurrean gaudela ematen du, hain zehaztugabeak dira denbora eta lekuari buruzko informazioak. Jakin badakigu gertakariak XIX. mendearen amaieran eta XX. mendearen lehenengo hamarkadetan kokatzen direla. Baina testuan ez dago horri buruzko erreferentzia zehatzik. Garai zehaztugabe batean zeharka baino aipatzen ez den toki batean jaiotzen da pertsonaia, eta hasierako zehaztugabetasun hori nobela osoan mantentzen da. Urteak pasatzen dira, baina zaila da jakitea zenbat. Pertsonaia leku batetik bestera mugitzen da, eta, batzuetan, leku horien izenak aipatzen badira ere, horixe baino ez dira, lekuak, izenak, ametsezkoa dirudien geografia baten aipamen xumeak.

Nobelaren erdigunean pertsonaia dago, jaiotzatik bertatik markatuta dirudien pertsonaia, patu saihestu ezin baten menpean. Pertsonaiak, beraz, patu horri jarraitu behsterik ezin du egin, bizitza hori poliki-poliki amildegi batera hurbiltzen den bitartean. Pertsonaiak egiten dituen gauzak kontatzen dira, beste pertsonaia batzuekin (Edison-ekin, Westinghouse-kin) dituen harremanak aipatzen dira, baina inpresioa geratzen da narrazioa pertsonaiaren azalean gelditzen dela. Bestalde, nabaria da idazleak ez duela sinpatia berezirik sentitzen harekiko. Gupidarik gabe aurkezten du xelebre, desatsegin eta bera baino handiagoko “ego” baten jabe izango balitz bezala, harekiko identifikazioa ekidinez. Munduko “asmalaririk” garrantzitsuena izan ondoren, bere erruz amiltzen da ezerezean, bere munduak errealitatearekin zerikusi handirik ez duela dirudielarik.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak