« Aukeran eleberria | Paradisua »
Tximistak / Jean Echenoz (Gerardo Markuleta) / Meettok, 2012
Tesla-ren mamua Javier Rojo / El Correo, 2012-09-15
Jean Echenoz idazle frantziarrak jarraitzen du benetako pertsonengan oinarrituta nobela eta biografiaren erdibidean dauden liburuak idazten. Kasu honetan Nikola Tesla-ri (Gregor, liburuan) heldu zaio txanda, aurreko liburuetan Ravel edo Zatopek-i tokatu zitzaien bezala. Liburuak Tximistak du izenburu, eta bere pertsonaia horietaz egindakoek erakusten zituzten antzeko ezaugarriak ditu. Kontuan hartu behar dugu benetan bizi izan den pertsona batengan oinarritzen bada ere, bizitza horrek fikzioaren tratamendua daukala liburuan. Beraz, Teslaren bizitzaren gorabenerak ezagutu nahi dituen irakurleak nekez aurkituko du bertan bere jakin-nahia aseko duen informaziorik. Hasteko, liburuak erakusten duen jarrera orokorragatik: askotan ipuin miresgarri baten aurrean gaudela ematen du, hain zehaztugabeak dira denbora eta lekuari buruzko informazioak. Jakin badakigu gertakariak XIX. mendearen amaieran eta XX. mendearen lehenengo hamarkadetan kokatzen direla. Baina testuan ez dago horri buruzko erreferentzia zehatzik. Garai zehaztugabe batean zeharka baino aipatzen ez den toki batean jaiotzen da pertsonaia, eta hasierako zehaztugabetasun hori nobela osoan mantentzen da. Urteak pasatzen dira, baina zaila da jakitea zenbat. Pertsonaia leku batetik bestera mugitzen da, eta, batzuetan, leku horien izenak aipatzen badira ere, horixe baino ez dira, lekuak, izenak, ametsezkoa dirudien geografia baten aipamen xumeak.
Nobelaren erdigunean pertsonaia dago, jaiotzatik bertatik markatuta dirudien pertsonaia, patu saihestu ezin baten menpean. Pertsonaiak, beraz, patu horri jarraitu behsterik ezin du egin, bizitza hori poliki-poliki amildegi batera hurbiltzen den bitartean. Pertsonaiak egiten dituen gauzak kontatzen dira, beste pertsonaia batzuekin (Edison-ekin, Westinghouse-kin) dituen harremanak aipatzen dira, baina inpresioa geratzen da narrazioa pertsonaiaren azalean gelditzen dela. Bestalde, nabaria da idazleak ez duela sinpatia berezirik sentitzen harekiko. Gupidarik gabe aurkezten du xelebre, desatsegin eta bera baino handiagoko “ego” baten jabe izango balitz bezala, harekiko identifikazioa ekidinez. Munduko “asmalaririk” garrantzitsuena izan ondoren, bere erruz amiltzen da ezerezean, bere munduak errealitatearekin zerikusi handirik ez duela dirudielarik.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi