kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Norberaren autonomia krisiak / Eduardo Apodaka / Pamiela, 2012

Irakurle baten autonomiatik Bixente Serrano Izko / Berria, 2012-06-24

Erresuma Batuan urtebete duela lehertu ziren matxinadak, jende gaztea protagonista izan zuten haiek, jartzen dizkigu Eduardo Apodakak abiapuntu gisa bere gogoetetan irakurleok murgil gaitezen. Uneko politikariek balioen sozializazio instituzioei, hezkuntzari eta familiei batik bat, leporatu zien matxinaden errua: instituzio hauek “ez dute diziplina ezartzen eta ondorioz, gazteek ez dute euren burua gobernatzeko baliorik”.

Sakonagoa eta zabalagoa da arazoa. Gure gizarte ereduarena da, moderniaostean eredu horrek sortzen duen gizabanakoaren autonomiaren krisi sakonean datza. Izan ere, gaurko eredu kontsumista eta neoliberalean, “autonomia […] besteren beharrik ez izatearekin identifikatu dugu”. “Baina autonomia behar horretan sortzen da” gaztigu ematen digu egileak ikuspegi psiko-sozial batetik, Psikologia Sozialak bideraturiko ekarpenetatik. Ikerketaren ildo nagusia: nola sartu den degradazioan norbanako autonomoa, Moderniak bere arrazionalismoarekin eta zorionez irudikatu zuen pertsona autonomo hura, gaur egun arrazionalismo teknologikoak sartu gaituen gizarte kontsumista Moderniaosteko honetan. Degradazioan, edo balio krisi batean.

Halako nostalgia bat antzeman dakioke lanari, norbanakoaren autonomia moderno harekiko nostalgia, baina garrantzizkoena da nondik nora bideratzen duen egileak bere ikuspegi kritiko engaiatua, bere burua ur zikinetan blaituz. Bide zaila, zaila denez, di-da batean irakurtzeko moduko lan arin bat egiteko. Lan trinkoa dugu hau, batere ez idor eta astuna leitzerakoan haatik, ene ustez. Sakona izateaz gain, literarioki aberatsa ere bada, kitzikagarri suertatzen da bere estiloari esker. Metafora ederrez baliatzen da noizean behin, nahiz eta metafora horiek ez duten bereziki funtzionatzen ideiaren bat argitze aldera lan didaktiko bati legokiokeen bezala, baina bai funtzionatzen dutela halako anezkak edo lantzaderak izanen balira bezala, irakurlea bera hegan has dadin bere kabuz ideia edo hausnarketa berri bila. Kitzikagarritasuna ematen dio ahalegin literario horrek lan sendo eta trinko honi, bai behintzat irakurlea, gaian aditu izan gabe ere, bere bizipenetatik-eta prest baldin badago hausnarketa honetan parte hartzeko, nola eta era autonomo batean.

Egilea bera lanaren amai-aldera konturatzen da ezkor samarra atera zaiola saiakera, baina bere gogoa, eta irakurlearena, ireki nahi dio baikortasunari, Moderniaosteko norbanakoaren autonomia-galera edo krisi horretatik, agian, bertze indibidualismo mota aberatsago batera hel ez ote gaitezkeen. Nik neuk, horretaz, esperantza baikor bati heldu nahiko nioke: alegia, ideia zaharra da, eta ene ustez historikoki egiaztagarria ere, planteamendu berri eta emankor guztiek, euren jaiotzan bertan, degradazio haziak dituztela euren baitan. Funtsean horrengatik hain zuzen ere dira positiboak kritika saio serio guztiak: kritikek berez alde negatiboak behar dituzte, eta neurri horretan ezkorrak izan arren, euren baitan daramatzate hazi eta osagai berriztatzaileak, itxaropentsuak, mundu atseginago eta balioetan aberatsago bat sortze aldera.

Mendebaldeko bertze hizkuntzatan, ingelesez, alemanez, frantsesez, italieraz (ez hainbertze, nik uste, gazteleraz)…, dezente jorraturiko gaia da lan honena, hala zirkulu akademikoetan nola irakurlego zabalago bati begira. Eskertzekoa da saiakera hau zirkulu akademikoetatik harago euskaraz eskaini izana: euskaldunok Moderniaren trena berandu samar hartu baldin bagenuen, ea ez zaigun berdin gertatzen Moderniaosteko ekarpen kritikoekin.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak