« Udalbatza bahituaren kasu pollita | Askaziaren jatorria »
Bitsa eskuetan / Miren Agur Meabe / Susa, 2010
Bitsa eskuetan Ione Gorostarzu / Galtzaundi, 2011-05-06
2000. urtean argitaratu zuen Azalaren kodea poema liburua idazle lekeitiarrak; geroztik beste hainbat esparru jorratu ostean, berriro itzuli zaigu poesiara euskal poesiaren larrosa, Miren Agur Meabe. Eta, itzuli, indartsu, ausart, lotsarik gabe itzuli ere. Izan ere, liburu hau eskuartean hartu eta irekitzean Miren Agur Meabe beraren bihotza ere zabaltzen zaigula ematen du. Aurrez aurre jartzen zaizkigu bere ahotsa eta bizipenak, ametsak zein beldurrak; eta badirudi idazlea bera ari zaigula hizketan, konfiantza osoz. Hori izan da, behintzat, nire irudipena poema hauek irakurtzerakoan, bat eta beste idazlea bera kontu kontari ari zaidala belarrira, barneko txokorik sakonenetarainoko gonbita luzatuz.
Biluztasuna eta umeltasuna agertzen dizkigu liburuaren azaleko irudiak, eta horiek dira lerroz lerroko bidaian aurkituko ditugun sentsazioak ere; orriz orri idazlea biluztu egiten da, eta batzuetan irakurleak ez du jakingo zein ari zaion hizketan, Miren Agur Meabe bera edota ni literarioa. Eta hurbiltasun eta agerikotasun horrek, mozorrorik gabeko mintzo horrek, gozagarri egiten du irakurketa. Ni, behintzat, liluratu egin naute liburuko poema gehienek.
Formari dagokionez, berriz, hiru zatitan banatzen da liburua; La vie en rose, Harearen geriza eta Zapitxo intimoak. Horietan bigarrena egin zait ezberdinena, eta baita hunkigarriena ere. Zati honetan gai mingarri bat hartu du hizketagai poetak; bere amaren galera. Bertan agertzen dizkigu amarekin zuen erlazioa, oroitzapenak, honen gaixotasuna eta heriotzak sortutako gogoetak. Asko gustatu zait, eta aipagarria iruditzen zait, Hobia poema: honetan idazleak bere amari jarri dio ahotsa. Lehen pertsonan egiten du hizketa, biografia poetiko batean. Amaren bizitzara eta irudira gerturatzen gaitu poema horrek, eta baita, alabaren irudikoz, amaren begiradara ere; hots, amaren begietan bilatzen du idazleak ispilua, liburu honetan agertzen diren ispiluetako bat; ispiluak ditut azalean, nire trakeak badu izan bere mintzoa. Baina, l’art de vivre, egunak eguna aldean du, eta iristen da noizbait maite genuenari iltzaturik mantentzearen ezinean, harengana bisitan joatea ahazten zaigun eguna. Eta horrek berarekin dakar korapiloa barnean, denboraren joana denboraren etorrera bilakatzea… zer da ba, heriotza distantzia hau ez bada?
Liburuaren gainerako bi zatietan, berriz, emakumearen nitasuna ageri zaigu; bizitza erdia eginda, bere kezkak; hilekoa desagertu, seme alabak hazi… bere buruari so egiten dio idazleak, bere izatea bilatzen du, eta baita izate hau elikatzen duten harremanak ere, bilatu eta erakutsi, gozo gaziak dituen arakatze batean. Izan ere, biluztasun sentsual batek bustitzen du liburua, bitsaren moduan hazi eta urtzen den gozamen intimo batek zipriztintzen, baina sarri eremurik garratzenetan murgiltzen da, eskuetatik ihesean doan bits hori itsasoko urarena bailitzan, gaziegia, aukeran.
Maskara baten aitortza
Yukio Mishima
Ibai Atutxa Ordeñana
Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre
Jon Jimenez
Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao
Maddi Galdos Areta
Animalia domestikoak
Esti Martinez
Irati Majuelo
Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro
Hasier Rekondo
Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide
Jon Martin-Etxebeste
Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi
Mikel Asurmendi
Su festak
Jon Urzelai Urbieta
Jon Jimenez
Azpimarrak
Nerea Balda
Paloma Rodriguez-Miñambres
Su festak
Jon Urzelai Urbieta
Eneko Barberena
Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena
Ibon Egaña
Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz
Mikel Asurmendi
Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte
Jon Jimenez
Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte
Mikel Asurmendi