kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Scanner / Leire Bilbao / Susa, 2011

Barrutik kanpora Iker Zaldua / Gara, 2011-12-10

Poesiak idazlearen begirada erakusten digu, munduaren paisaia zabalean idazleak fokua non jartzen duen, zein irudi iltzatzen duen gogoan. Askotan gogoetaz mozorrotuta, sarri kritikaz jantzita eta maiz salaketaren larruz. Kasu honetan hiru elementu horiek nahasten direla iruditzen zait niri. Adierazteko modu zuzena erabili du Leire Bilbaok, berak esan bezala, barrurantz begiratu eta ikusitakoa agerian jartzeko.

Horixe da eskanerraren zeregina, elementu hori erabili nahi izan du irudi gisa, elementu hotza, arrunta; elementu ez poetikoa egunerokoaren erraiak erakusteko. “Hegazkinaren hegoak” izeneko poeman liburuari izenburua ematen dion makinaren inperfekzioa salatzen saiatu da ordea, “igarriko al du eskanerrak zenbat denbora dagoen erlojuaren barruan? zenbat kilometro nire oinetako parean?”.

Galdera lehen pertsonan luzatuta dago, liburua lehen pertsonan idatzita dago, iraganekoa eta orainaldikoa, lehen pertsona. Idazlearen fokura itzuli gara, autobiografia izaten da poesiari darion beste ezaugarri bat eta Scanner honetan ez dira gutxi autobiografia kutsua duten lerroak. Arestian aipatu dudan poeman horrela dio “segurtasun zaindaria asaldatzeko beldur ez banintz neure gorputza eskanerretik pasatzeko eskatuko nioke”. Ez dakit zaindari hori asaldatuko ote zen, ez dakit baimena eskatuko zion ere, baina Leire eskanerretik pasa dela iruditzen zait.

Bere lehen liburuan baziren susmoak eta hemen berretsi egiten direla esan daiteke. Hartako ur handietan agertzen zen aitak lehen pertsonaren izenordea ote zuen susmoa geratu zitzaidan, eskanerren barnean sartutako “Terra Nova” izenekoak zuzen nenbilela erakutsi dit, poema sinonimoak direla esatera ere ausartuko nintzateke, bide batez.

Egiaz lehen atal osoa hartzen du familiak, Ondarroako ume baten begiradapean, Ondarroako ume batek tokatu zitzaion egoera nola bizi izan zuen adierazten du. Sentipenak, bizipenak zuzen islatzen ditu, idazketa sinple bezain zuzena, zenbaitetan gogorra. Gizonaren absentzia eta emakumearen gorespena azpimarratuko nituzke, amarena batez ere. Hala ere, ez dakit gorespen horretan, heroitasun horretan, ironia arrastorik ez ote dagoen, hots, ez dakit emakumeari berez esleitzen zaion heroitasun horren kritika ez ote dagoen, baiezkoan nago.

Bigarren atala, liburuko laburrena da. Badirudi erreferentzia zerrenda bat eman nahi diola Leirek irakurleari, bere iturri izan diren izenak aipatzen ditu. Hirugarren atalean gorputza protagonista, emakumearen gorputza. Atal horretako lehen poeman Sarriren armiarma ikusi dut nik, horman zintzilik, zerbait esanez, gehiegi esatea izango litzateke akaso, baina ez dut uste. Hortik aurrera liburuak kutsu hertsiagoa hartzen du, idazketa hertsiagoa agertzen dela, alegia, laugarren atalean batez ere. Bosgarren atalean garraiobideak ageri dira, bideak edo ihesbideak, ametsak apika. Azken atalean atzera begirakoa agertzen zait dirdiratsu. Azken poemak adibidez Atxagarengana garamatza, haren Etiopiara.

Liburu osatua da, beraz. Idazlearen foku hori erakusteaz gain, badu hertsitasuna, badu umorea ere lerroalde batzuetan, poema biziak ere tartekatzen dira, hitz-jokoak eginez eraikitako bat ere bai, esaldi fin baina kargaz beteak ez dira falta. Bost urte joan dira lehen liburua kaleratu zuenetik eta denbora ez da alferrik igaro, hau lasaiago idatzi duelakoan nago.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak