kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Dekameron (hamar ipuin) / Giovanni Boccaccio (Matias Mugica) / Igela, 2011

Beste Dekamerone tipi bat Ander Irizar / Diario de Noticias, 2011-11-18

Iaz jarri zuen abian Igela itzulpen-argitaletxeak gazteei zuzenduriko “Bidelagun” saila, eta sail horretan argitaratu du —azaleko irudiak norbaiti besterik pentsaraz badiezaioke ere— Decameroneko hamar ipuin biltzen dituen liburu hau. Bigarren hezkuntzako curriculumetan ageri den Trecentoko klasiko hau, ikastetxeetan, Castalia argitaletxearen argitalpenaren bidez landu izan da, eta gaztelaniazko argitalpen hori izan dute abiapuntu, hain zuzen, liburu hau prestatzean. Bigarren hezkuntzara dagoenez hein batean bideratua, liburuak irakurketa-gida bat ere badu amaieran, eta, irakurle ez hain trebatuaren lagungarri, oin-ohar mordoxkada bat ere bai, non, zenbait hitzen esanahiarekin batera —behin hasita, hitz gehiagoren esanahia argitzea ere ez zen sobera egong—, bestelako argibide eta jakingarriak ere ematen diren.

Edonola ere, klasiko bat den heinean, edonorentzat gerta daiteke interesgarria horrelako lan bat. Gabriel Arestik berak ere aspalditxo jo zuen begiz Decameron, eta, hala, itzulpenak gurean hain ohikoak ez ziren garaietan, jatorrizko ehun ipuinetatik hamabost ekarri zituen euskarara Dekamerone tipi bat izenburupean. Oraingo hau Matías Mugicak euskaratu du —bada lehenago ere lan garrantzitsuak itzulia iruindarra, hala nola Célineren Gauaren muturrerainoko bidaia—, baina Mugicak, ordea, ez dio Arestik erabili zuen lapurtera klasikoko ereduari jarraitu. Egia esateko, kontuan izanda Decameron XIV. mendean idatzitako testua dela, Arestiren eredua agian hobeki lotzen zaio jatorrizkoari, baina har dezagun kontuan, bestalde, toskanera arruntean idatzi zuela Boccacciok Decameron, hau da, herri-hizkeran, eta badela arrazoirik, beraz, testua, jatorrizko prosaren zenbait ezaugarri gordez, irakurle arruntari hurbiltzeko.

Antzeko zerbait gertatzen da ipuinen hautaketarekin ere. Decameronen, izurri beltza dela-eta Florentziatik ihesi joandako zazpi neskaren eta hiru mutilen istorioa kontatzen da, eta, marko horren barruan, hamar lagun horiek hamar egunetan elkarri kontatzen dizkioten ipuinak; hau da, guztira, ehun ipuin. Ipuin horietatik, ordea, gaurko irakurleari atsegin edo ulerterraz gerta dakizkiokeen hamar ale biltzen dira hemen.

Ipuinok, seguruenik, gaur egun baino harrigarriago gertatuko zitzaizkien, eta hein batean beraz atseginago, garai bateko irakurleei. Izan ere, oso obra berritzailea izan zen Decameron. Berritzailea, bai egituraren aldetik, ipuinak, ordura arte ez bezala, mekanismo landu eta konplexu baten bidez baitzeuden josiak, eta bai, Errenazimentuari aurrea hartuta, profanoa zelako Boccacciok zerabilen ikuspegia. Horren ondorioz, Europa guztian barrena zabaldu ziren Decameronen itzulpenak, oso baliagarriak gertatu zirenak, besteak beste, tokian tokiko hizkuntza arrunten eredu literarioak finkatzeko bidean. Olatu hura ez zen iritsi orduan euskararen itsasbazterrera; orain beste egoera batean heldu zaigu klasiko hau. Xabier Olarra editoreak liburuaren sarreran dioen moduan, “ea liburu hau irakurtzea lagungarri gertatzen den norbaitentzat, literaturaren arloan lehenik, eta hortik aurrera ahal den arlo guztietan”.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak