kritiken hemeroteka

8.412 kritika

« | »

Igelak benetan hiltzen dira / Iñaki Irasizabal / Elkar, 2011

Aztoramenean, giza-etologia Bixente Serrano Izko / Berria, 2011-05-22

Soziologo eta kazetari prestakuntza akademikoz, langile industrial ofizioz/ogibidez, horrela agertzen zaigu Iñaki Irasizabal bere fitxa teknikoan, eta idazle afizioz dela ondoriozta dezakegu haren obra literarioa, zazpi nobela ditu zerrendan, ikusiz gero. Ez dut haren obra osoa irakurri, baina ezagutzen dudan hirukotearekin, afizioz bai baina ofiziodun idazle ere dugula erran behar, nire aburuz. Jakin gabe ere bizitzaren zer sigi-sagek eraman duten prestakuntza akademikotik kanpoko ogibide batera, nabaria da afiziozko ofiziodun narraziogintzan ez zituela alferrik egin, ez kazetaritza, ez soziologia ikasketak. Kazetaritza izpiritua haren estilo eta erregistroetan dago; soziologoena, bere narrazioetarako magma, hondo, giro, are ardatz gisa ere, hartu dituen talde/tribu sozialetan.

Nobela beltz, thriller, suspense generotzat, hor nonbait, har omen daiteke Mendaroko txokolatea (2005), nire lotsarako ezagutzen ez dudana. Suspense osagaiak dituzte, era berean, Burua txoriz beterik (2004) eta Gu bezalako heroiak (2009) ezagutzen ditudan bertze bi horiek, gaur komentatzera natorren Igelak benetan hiltzen dira azkeneko honek bezala. Baina badago lauetan —Mendarokoan, omen; bertze hiruetan, neu lekuko— ikerketa eta ikuspegi psiko-soziologiko bat, tribu mota ezberdinak aztertzeko nahia. Burua txoriz beterik eta Gu bezalako heroiak eleberrietan, familia-tribua dugu ikergai eta narrazio-eguratsa: sinkronikoa, bi belaunaldiko familiarena, lehenean: diakronikoagoa, historikoa ere zentzu horretan, bigarrenean. Gaurko Igelak… honetan, herri txiki bateko giro psiko-sozialean murgildu eta adierazteko asmoz bilbatu du narrazioa.

Baliteke irakurleren batek iriztea, hiri-kume berau eta burua herri txikien inguruko estereotipo mugiezinez beterik, tragedia gehiegi suertatzen direla horrelako eremu itxi batean. Alta, ez dira jada eremu itxiak gure herriak; bai dutela horiek bertzelako erritmo bat, bertzelako ezagutza eta kontrol bat auzoen artean, bertzelako harremanak komunitate horietako kideen artean, bertzelako ardatzak eguneko bizitza harilkatzerakoan, baina ez dago mintz irazgaitzik kanpoko mundutik, hurbileko hiritik datozen eraginentzat. Pederastia-eta mundua mundu denetik, giza-talde txikienetan ere, errealitate izan dugu: ez da inondik ere mundu moderno eta jainko gabetuak ekarritako zerbait; sinesgarria da, beraz, eleberri honetako herri-tribu estu batean. Droga mendekotasun moderno eta moderniaostekoa ere aspaldin hedatu zen gure jendartean, bazter guztietara. Eta osagai horien harira Irasizabalek bilbatu dituen dramen segida guztiz gertagarri da edozein txokotan, ez bakarrik hirietako erdigune edo aldiri marjinatuetan.

Suspense narratiboko osagai horiei izaera eta zertasun traszendenteagoa ematen diena herri-tribu horren magmaren azterketa psiko-soziala da. Auzo ia denek ezagutzen dute elkar, denek dute elkarren biografiaren, historia eta istorioen, ahul eta indar-guneen berri, nahikoa, naski, ika-mikak, hipotesiak, susmoak, beldurrak…, elkarren gainean (des)kargatzeko. Eta egurats horren barruan ezusteko gertaerak abiarazteko.

Suspensearen eta azterketa soziologikoaren osagaiekin saltsa berdea ontzerakoan, eleberriaren erregistro literarioa da, ene ustez, idazleak egoki baino egokiago landu duen bertze baliabide bat: kronikagile hutsa da narratzailea, bertakoa izanen ez balitz bezala bertan bizi dena, eta talaia hotz batetik aztertzen du jendearen aztoramena, etologia-kazetari baten erreportaje narratiboa izanen balitz bezala.

Azken kritikak

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Asier Urkiza

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Bisita
Mikel Pagadi

Jon Jimenez

Hamlet
William Shakespeare

Aritz Galarraga

Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon

Hasier Rekondo

Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria

Jon Martin-Etxebeste

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Mikel Asurmendi

Hetero
Uxue Alberdi

Irati Majuelo

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Amaia Alvarez Uria

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Patxi Larrion

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Jon Jimenez

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Nagore Fernandez

Zoo
Goiatz Labandibar

Asier Urkiza

Hetero
Uxue Alberdi

Joxe Aldasoro

Artxiboa

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

Hedabideak