« Ezagutzen ez duguna, galdu duguna | Oroitzapenen kronika »
Gasolindegian / Yurre Ugarte / Alberdania, 2010
Fantasia errealitate jasanezinaren ehule Mikel Asurmendi / Irunero, 2010-12
Literatura bizitzaren metafora da. Kontua da, egileak bizitzarekikoak —egileak kontatzen dizkigun istorioaren osagaiak eta pertsonaiak— nola moldatzen edo ekartzen dituen literaturara. Yurre Ugartek Gasolindegian liburuan honela ekarri du nire ikuspegi apaletik —handi-handika erranik betiere—:
Behobia-Ventas autobusean doa protagonista. Lanera doa. Gasolindegira. Arantoki baserria agertzen da, besteak beste. Liburuari Gasolindegian deitu dio, ez “Gasolindegia”. Erran nahi baitut, espazio batetik begira eraikitako errealitatea da liburukoa.
Bidasoan gaude, baina gasolindegia Parisko Nôtre-Damen kokatua dela diosku narratzaileak. Pertsonaia bat agertzen da koadroan: konkorduna. Pintzelada bat da. Pintzelada funtsezkoa baina. Koadroa fantastikoa da dudarik gabe. Gertatzen dena erreala da haatik.
Liburua Bidasoan hasi eta Bidasoan amaitzen den emaria dela esan dut. Zazpi errekastok osatutako ibaia. Hori nire koadro/iruzkin honen metafora txikia da. Liburuaren metaforaren arabera, bigarren atalean edo errekastoan protagonista agertzen da, istorioaren kontalaria. Koadroak maite dituen pertsona dugu, pertsona fantastikoa edo margolaria. Rut Purrut goitizena du.
Koadroaren hurrengo ekarrietan, errekastoetan, espazioak eraiki eta pertsonaiak nahasten ditu kontalariak. Protagonista edo kontalaria Arte Ederretan lizentziatua da eta Gasolidengian lan egiten du. Bere familia eta Villa Calyso sartu ditu koadroan jada, baita Claudiu errumaniarra ere. Claudiu eta kontalaria dira istorioaren hari nagusiak, biak al biak dira zazpi errekastok osatzen duten paisaiaren ehuleak.
Ez dakit irakurle lagun hori jabetu ote zaren iruzkin honen bitartez marrazten saiatzen ari naizenaz. Erran dezadan, labur-laburrean Gasolindegian liburua oroz gainetik istorio fantastikoa dela, istorioa bizitza oso erreal-errealean funtsatua.
Gasolindegian margo gisa ikusirik, surrealista da. Hau da, protagonisten bizipenek, errealak izanagatik, errealitatea gainditzen dute. Kontatutako gure mundua irudikatu dezakegu, baina aldi berean errealitatearen oso gainetik dabiltza.
Bref: istorioaren edo koadroaren osagaiak Bidasoan aurkitu ditzakezu. Protagonistak edo kontalariak errealitatea jasateko baina (gure munduaren espazio erreala bada, gasolindegia dugu horietako bat), espazioak nahasten eta pertsonaiak fantastikoak —konkorduna, kasu!— bihurtzen ditu bizitza eramangarriagoa izan ahal izateko.
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Ibon Egaña
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres
Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga
Mikel Asurmendi
Turismo hutsala
Fito Rodriguez
Asel Luzarraga