kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Huntza hezur berritan / Juan Ramon Makuso / Erein, 2009

Begiaren poetika Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2009-12-04

Euskal literaturak, bestelako literaturek bezala, bere joan eta bere etorriak ditu, bere goraldiak eta bere beheraldiak. Halaxe da halaxe behar duelako izan, bizitzaren inperatibo kategorikoagatik. Bizitzera bultzatzen du; eta bizitzera jaurtia izan denak ezin du bizitza albo batera utzi, ezin da bera tokiren batean gelditu eta planto egin. Bizi dela adierazi behar du, eta horretarako bere lekukotza utzi, arrastoak sakabanatu eta barreiatu, hurrengo belaunaldikoek izan dezaten haren bizitzaren berri.

Literatura ere, neurri batez, gorputz bat da, gizon eta emakumeen gorputz askok osatua eta moldatua, bizia eta bizigarria. Beti ere berrituz doa, nola ibai bat, mendietatik behera jaisten diren urak edanez eta haien bidez gizenduz eta lodituz, finean azal araztuz, azpikoa arretuz. Gure literaturan azkenaldi honetan egin diren proposamenen artean interesgarrienetakoa poesia eta pentsamendua biak elkarrekin lotzen dituena da. Halako planteamendua, orokorki hartuta, ez da berria. Euskal poesiaren alorrean betidanik ibili da pentsamendua hitza harrapatu nahian (gogoratu besterik ez Miranderen poema batzuk). Era berean, hitza pentsamenduaren hondarra da, pentsatua izan den zerbait. Baina ez horregatik sortuko da pentsamendua, beste zerbait behar da: “Arrazoiaren bitartez sentimendua atxikitzea, eta aldi berean, sentimenduz arrazoia transmititzea”.

Juan Ramon Makusoren liburu honek poetika horretako muinetan aurkitzen du bere zerizana. Batetik arrazoia da, arrazoimen landuak eta lanbide arrazoizkoak, alegia filosofiak, sakondu dutena. Bestetik sentimenduaren adierazpena, sentimenduak zabaltzeko eta esateko nahia. Ez zaio uko egiten metaforaren erabilerari. Hitza badoa eta berarekin esanahi piloa, irudi mundu oso bat, eramanez. Begia da Makusoren poesia eraikitzen duena, errealitatearen ikuskera arrazoitua marrazten duena. Pentsamendua aise dabil lerro artean txangozale.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak