kritiken hemeroteka

8.530 kritika

« | »

Agur, Darwin eta beste arkeologia batzuk / Jon Alonso / Pamiela, 2001

Idazle baten galderak mende berriaren aurrean Gorka Bereziartua / Argia, 2009-07-05

Tituluren bat jarri behar eta… Ez dakit Jon Alonso mende berriaren talaiatik ari ote zen Agur, Darwin eta beste arkeologia batzuk idatzi zuenean; edo idazleak aspaldi luzean bildutako kezka batzuk papereratu ote zituen. Kontua da 2001ean eman zela argitara saio laburrez egindako liburu hau, Juan Zelaia Saria irabazita, Pamiela argitaletxearen eskutik.

Eta lehenengo saiotik (liburuari titulua ematen dion Agur, Darwin) konturatzen zara Alonso ez dela ohiko saiakeragilea. Ze, literaturaren unibertsaltasuna mito bat dela esateko era ugari dago; modu asko, azaltzeko unibertsal eta ez-unibertsalaren arteko lerro gorria, funtsean, ideologikoa dela. Baina gaiak abstrakzio maila bat baduenez, asmatu egin behar da interesgarri presentatzen, modu eraginkorrean komunikatzen. Agur, Darwin-en egoera narratibo bi alderatuz eta maieutika erabiliz argudiatzen du idazleak. Forma sinpatikoa iruditzen zait, literatur eztabaidak doktoreen esparrutik kalera atera daitezen. Molde horretatik ateratakoak dira gainontzeko saioak ere: adibide bat oinez hasten da, eskutik heltzen dizu, eta kalerik kale kontzeptuen hiri bat erakutsi.

Asmazio kaltegarri baten ajeak, sendabelarrak eta bestelako ortopediak izenekoa egin zait interesgarrien, astindu ederra ematen dielako literatura filologiaren behatxulotik bakarrik ikusten dutenei; eta mahaigaineratzen duelako gai bat eztabaida merezi duena: literatura egiteko konbentzio batzuk finkatuta edukitzeak badituela abantailak, “aberastasunik gabeko aniztasuna”-ren aurrean (“encogerse de hombros” euskaraz esateko zazpi modu diferente aurkitzen ditu Alonsok zazpi liburutan, eta esaten du horrek ez dakarkiola literaturari aurrerapenik).

Idazleak euskaraz aritzeagatik eman behar dituen esplikazioak; gure hizkuntzaren indar metaforikoa nola lumatu zuten; literatura nazionalek oraindik daukaten pisua; politikaren eta letren harremana… Zortzi urte beranduago oso argigarriak begitandu zaizkit Alonsoren gogoetak. Publikatu zirenean baino gehiago? Ez dakit. Beharbada beti hor egongo diren gaiak dira, eta idazleak nondik jotzen duen da garrantzitsuena, nola jotzen duen. Ikuspegi sistemikoz, baina ñabarduretan arreta jarriz; gogoeten maila jaitsi gabe, baina modu ulerterrazean, Agur, Darwin eta beste arkeologia batzuk ederra da literatur kezka sakon xamarretan murgil egin nahi duenarentzat.

Finitzeko: Nafarroa Sizilia da saioa apur bat lekuz kanpo dagoela iruditu zait, besteekin disonantzia txiki bat egiten duela. “Baina”-ren bat jarri behar eta…

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak