« Tesia gorabehera | Lehengo utopien ostean »
Talatik tiroka / Markos Zapiain / Elkar, 2009
Literatur fosilak Beñat Sarasola / Berria, 2009-05-17
Markos Zapiainek liburu berria atera zuela jabeturik, eta irundarrak idatzi ohi duena interesgarria egiten zaidanez, jakin-minez hartu nuen Talatik tiroka liburua esku artean. Promozio orrietan-eta “azken zortzi urteetako saiakera laburren bilduma” gisa azaltzen ziguten liburua, eta baiki, ezin esan hori faltsua denik. Esaten ez digutena da idazleak bere blogean (http://eibar.org/blogak/zapiain) jarritako mezuen antologia dela funtsean —salbuespen txiki batzuk landa—, zuzenean saretik paperera pasatakoak eta inolako gehigarririk (hitzaurre bat, aurkibide onomastikoa…) gabekoa. Horrek guztiak nire baitan halako engainu sentipen bat sortu izana eragin du, batez ere Zapiainen blogaren irakurle naizen aldetik, bertako edukia ezagun bainuen. Kontuak, beraz, bi alderdi ditu funtsean: batetik, egokia ote den sareko blog bat paperera eramatea —eta hala egitekotan, nola eraman—, eta, bestetik, hori eginda ere zilegi ote den erdi-ezkutukerietan ibiltzea, argi eta garbi esan gabe liburuan zer topatuko dugun.
Sinetsita nago bloga sareko literatur generoa dela, eta hortik kanpo nekez funtzionatzen duela. Blogak duen bat-batekotasun, berehalakotasun eta gertutasuna —seguruenik, generoaren ezaugarri nagusiak— paperean galdu egiten dira, eta liburua gordailu fosil bat bihurtzen. Ez dakit zein abantaila izan ditzakeen liburuak blogaren aldean; bloga denon eskuragarri dagoenean, debalde, iruzkinak irakurri ditzakegunean, bilatzailearekin gauza konkretuak bilatu, pare bat mezu irakurri eta beste baterako utzi… Liburu formatuak jarraitasun eta osotasunera bultzatzen du, eta, ondorioz, Zapiainen pasarte bizi hauek eztoki daudela iruditzen zait, bortxaz leku desegokian sartu izan balituzte bezala.
Nolanahi dela, lerra dezagun gure begirada, apur bat bederen, edukirantz. Zapiainen testuak gutxi-asko irakurri dituenak ezagun izango du bere idazteko manera berezia, trufaz betea baina satira errazean erortzen ez dena. Jorratzen dituen gaiak ere, askotarikoak dira: Athletic eta atzerritarrak, lunbagoa, materialismo dialektikoa, Errege Magoak vs. Olentzero, prostituzioa… Alta, gehienetan pentsa dezakegunaren kontra, nago Zapiainen testuen ezaugarri garrantzitsuenetakoa bere seriotasuna dela. Zapiain ez da bufoia, tipo serioa baizik —tradizio filosofikoan zaildua, telebistan azaltzen denean ez du errazki barre egiten, serioski mintzo da—, kontua da guk irrigarri edo eskandalagarritzat ditugun horiek —uzkia, titiak, eta abar— berak Hegelen fenomenologiari buruz hitz egiten ibiliko balitz bezala tratatzen dituela. Eta horrek sortzen digu maiz irria, eta zenbaitetan algara ere bai —nire kasuan Pegatina izeneko testuarekin, besteak beste—. Orobat, idazle honi egotzi ohi diogun tonu jostaritik aldentzen denean ere (Eman dirua eta utzi bakean), beti du argiztatzen alderdi ilunen bat, beti du adierazten ikuspegi originalen bat. Hala, harri egin naiz, nire memoria eskasa kontuan izanik, nola nituen gomutan duela hiru-lau urte irakurritako testu asko eta asko, edonolakoak iruditzen ez zaizkidanaren seinale.
Dudarik ez dut egiten Zapiain dugula gure arteko saiogile interesgarrienetakoa; horren adibide baino ez da leku honetan bertan, Egunkaria-n, Egunero-n eta Berria-n idatzitako literatur iruzkinak, zeinak Errua eta maitasuna liburuan bildu baitziren. Alabaina, zalantzak ditut, arestian aipatutako arrazoiengatik, produktu editorial honen inguruan. Izan ere, sutsuki gomendatzen dizuet Zapiainen bloga, baina ez horrenbeste Talatik tiroka liburua.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez