kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Musu truk / Galo Martinez de la Pera / Alberdania, 2009

Tesia gorabehera Bixente Serrano Izko / Berria, 2009-05-17

Irakurle honen perbertsioetako bat, saiakera kontuetan, egilearen tesiak berak baino gehiago, ideien garapenaren edertasunak, eraikuntzak, sen estetiko eta literarioak, artifizioak hitz batean, eragiten diola da. Zer erranik ez, tesiarekin batere ados ez egonik ere, tesiaren zailtasunek, haren sinesgarritasunaren inguruko zalantzek, tesiak sor dezakeen harridurak berak, eramaten dutenean eraikuntzaren artifizio ederrera, berau apaindura hutsa izan gabe. Musu truk saiakera honen kasua, hain zuzen, ene ustez.

Xalo-xaloa, tesia. Eta ez preseski ETAri eskatzen dionarengatik, armak musu truk eta negoziaziorik gabe uztea alegia. Horren atzetik teorizazio oso bat dago, Euskal Herriari buruz, gizarte osoari buruz, estatuari buruz, politikari buruz, ideologiei buruz, nazionalismoari buruz, euskarari buruz, mintzo-komunitateari buruz… Ez dakit ETAri eskainitako irtenbidea aitzakia hutsa izan den tesia azaltzeko, edo ETAren kalezuloak berak bultzatu duen egilea hura eraikitzera. Nolanahi ere, teorizazioari deritzot xaloegia, ez “musu truk” eskaerari berari. Akrazia eta mistizismo profetiko batez oratu du tesiaren zimentarri intelektuala. Estatua, politika bera, ideologiak guztiak, nazionalismoa… errotik arbuiatzen ditu. Eskema eta diagrama zehatzak aurkezten ditu ohiko kontzeptu horien kateadurak azalduz, eta bertze kateadura alternatiboak, oso paraleloak, proposatuz. Kontua da estatu gabeko, politikaren kontrako, ideologiaren aurkako eta nazionalismoa bertan behera utzi nahi duen alternatiba horrek bertze estatu bat (Errepublika federala), bertze politika bat (herri-hitzarmena), bertze ideologia bat (herrimina) eta bertze nazionalismo mota bat (hizkuntzazkoa) suposatzen duela azken finean.

Lanaren estimagarritasuna alde formaletan datza bereziki. Narraturiko elkarrizketa bat da liburua. Bi pertsonaia: Ibiltari, Gorbeia aldera ihes egina, Zarathustra baten antzekoa, tesiaren predikaria; eta Blas Aginako, elkarrizketaren narratzailea, Ibiltariren lagun leiala baina eszeptikoa, profetari arrazoizko oztopoak eta zailtasunak aurkezten dizkiona, zirikatu ere maiz, eta solasa aurrera joan ahala maisuaren aldarte gora-beherak irakurleari komunikatzen dizkiona. Liburuaren egilea bera dugu, bistan dena, bi pertsonaiengan zatikaturik: Ibiltari utopiko eta irudimentsua batetik, arrazionalistago baina bere arrazoiarekin ere eszeptikoa den kazetaria bertzetik.

Nietzscheri oso irakurketa bihurriak (bidenabar erranen dut) egiten dizkion Zarathustra honek argi du mezua, baina profeten artean Jeremias agonikoa du gogokoena: hitz ezberdinetan, sarri errepikatzen du “iraungi-data bekokietan idatzita daramagu euskaldunok” bezalako ideia; beti ere agoniaren aldarrikapenak bultzatuko duelakoan “hitzarmenaren jaia”, salbatzailea, egitera, pailazoak eta euren istorioak (“barkamenaren bozkarioa” islatzen duten mito berriak, ideologien ordezkoak) gidari, monitore; hitzarmenaren sinbolo sakratua guztiz biblikoa da, ikusten denez: euskal hiritarren kutxaren gainean mendikoen kriseilua (presoen kriseilua) jarri behar, bata bertzeari itsatsi behar, ETA eta mintzo-komunitate arteko itunaren sinbolo salbatzaile gisa… Horrelako adibideekin, bistan dena, irudimentsua den heinean da kitzikagarria liburua.

Tesiak sortzen duen harridurari egokitua, baiki, lanaren eraikuntza: Ibiltarirekin sinetsi nahi du Galo Martinez de la Perak, baina Blas Aginakoren bidez sinestezintasunaren aitorpena eskaintzen dio irakurleari. Gogoko utopiaren aurrez aurre, arrazoiez beteriko eszeptizismoa.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak