kritiken hemeroteka

8.449 kritika

« | »

Suzko lilia / Hedoi Etxarte / Susa, 2008

Poeta gaztea Javier Rojo / El Correo, 2008-10-25

Hedoi Etxartek Suzko lilia jarri dio izenburua bere lehenengo poema liburuari. Hasi berria ez ezik poeta gaztea ere bada Etxarte, liburuaren hegalean esaten dena kontuan hartuta, 1986an jaio baita. Liburua irakurtzen hasteaz batera, ematen du poema liburu honetan beste errealitate bat islatu nahi duela idazleak poesiaren bidez, bertan agertzen diren osagaiek beste errealitate batean dutela erreferentzia puntua, baina beste aldetik, poetak susmatzen duela beste errealitate hori ez dagoela inon. Beraz, halako ironia puntu bat dago liburu honetan: beste errealitate hori islatu nahian, bestaldean dagoen mundu horretara heldu nahian, hemengo errealitatea da aurkezten zaion euskarri bakarra. Halaxe ulertu behar da, nire ustez, Bukowskiren aipamena, bestela poesia honek eta Bukowskirenak zerikusirik ez badute ere. Azken finean, poeta gaztea eta hasi berria den aldetik, logikoa da duda-mudaka ibiltzea euskarri sendorik gabe.

Poesia eraikitzeko erabiltzen duen baliabide nagusia irudi surrealisten pilaketa dela esan daiteke. Hitz batek, irudi batek, zerbait iradokitzen dio poetari, eta oso definigaitza den zerbait hori poemaren koherentzia eraikitzeko lanabesa zaio. Jakina, halako iradokitze pertsonalen inguruan osatzen diren poemek batzuetan oinarri gutxi eskaintzen diote irakurleari idazlearen mailako koherentzia horren nondik norakoa berreraikitzeko. Irakurlea, beraz, irudien pilaketaren lausoan ibili behar da osagai horiekin osatutako poemetan sendoa irudituko zaion ertz argi baten bila. Irudien arteko erlazio pertsonal horien bila, batzuetan beste hizkuntzetara jotzen du eta beste hizkuntza horietan (alemanean eta frantsesean batez ere) aurkitzen du poema josten duen hari misteriotsua. Bestetan, hoskidetasuna da hitzen eta irudien arteko zubiak eraikitzen dituena, soinuen arteko antzekotasunak ideien harreman sakonen bat adieraziko balu bezala. Ondorioz, irudi surrealisten mosaikoa dugu poema liburu hau, batzuetan xaloegia dirudiena, besteetan burutsua izan nahi duena.

Haztamuka dabil idazlea, zerbait bilatu nahian eta, bitartean, oso pertsonala den koherentzia pribatu hori, kaos lainotsua iruditu dakioke irakurleari, iradokitze pertsonal horiek konpartitzen ez dituen irakurleak, idazlearen buruan sartuta ez dagoelarik, bere esanahi propioa eraikitzen baitu, irakurlearen funtzioa poeman esanahia bilatzea baita, poema osatuta gera dadin.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak