kritiken hemeroteka

8.573 kritika

« | »

Iragaitzaz --ilunbistan-- / Pello Lizarralde / Erein, 2008

Ihesaldi Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2008-09-12

Hizkuntza ihesaldi ere izan daiteke, paisaiari buruzko begirada eta nork bere buruari ez begiratzeko eta berarekin ez solastatzeko asmatzen diren trikimailu guztiak bezala. Gehiegi hitz egiten duenak gutxitan du asmatzen. Pascalek era elegantean adierazi zuen hori guztia: “Hitz ederren esale, izaera txarraren erakusle”. Era berean gutxitan asmatzen du hitz gutxi esaten ohiturik dagoena ere. Erdibidea izan daiteke hemen, biderik zuzenena ez bada ere, erdiko biderik zuzenena bederen. Hitz justuak justiziakoak izan ohi dira. Baina literaturak, jakina, gehiegikeria du maite. Bi idazle klase aipatu nahi nituzke. Gehiegizko hitzak erabiltzen dituztenak, batetik; gutxiegizkoak erabiltzen dituztenak, bestetik. Batzuek deskribapenak dituzte maite, barnekoak edo kanpokoak izan berdin; besteek, elipsia, edo isiltasuna. Batzuk nahita dira konplikatuak; besteak, nahigabe; edo alderantziz. Biek ala biek, ordea, distantzia jartzen dute beraien eta irakurleen artean. Horrek ez du esan nahi batzuk besteak baino hobeak direnik, literaturan zaila baita onena zer den adierazten, zaila den bezala sailkapena bera, gustu-kontua deitzen den ipuin horren arabera ere. Bakoitzak bere bidea egiten du, nahi duen edo ahal duen neurrian. Proust, kritikoentzat ere, harrapaezina da, baina horrek ez du esan nahi idazle handi eskerga zoragarria ez denik. Joyce, ordea, kritikoek maite zuten, baina irakurleek ez hainbeste, baina ezin esan idazleetan idazle ez denik.

Urregile lana egin du. Hitzak elkarrekin lotu ditu era eder distiratsuan. Ageri den historia hitzen historia bera da, nola elkartzen diren eta nola banatzen, nola joaten diren eta nola etortzen. Hitzak begiaren luzapena baino ez dira, eta begia arimaren zeruertzaz haratago joan nahi duen izaki bizia. Paisaiaren deskribapena begiaren ihesaldiaren adierazle baino ez da, hitza ere ihesbide baita, literaturan ez ezik, gure bizitzan (benazko eta gezurretakoan) ere bai.

Azken kritikak

Lakioa
Josu Goikoetxea

Irati Majuelo

Poesia guztia
Safo

Aritz Galarraga

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Maddi Galdos Areta

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Hasier Rekondo

Akabo
Laura Mintegi

Jon Jimenez

Akabo
Laura Mintegi

Asier Urkiza

Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya

Nagore Fernandez

Beste zerbait
Danele Sarriugarte

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Hitzetik ortzira
Ana Urkiza

Mikel Asurmendi

Askatasun haizea
Javier Buces

Irati Majuelo

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Ibon Egaña

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Aiora Sampedro

Meditazioak
John Donne

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko urria

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

Hedabideak