kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Iragaitzaz --ilunbistan-- / Pello Lizarralde / Erein, 2008

Ihesaldi Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2008-09-12

Hizkuntza ihesaldi ere izan daiteke, paisaiari buruzko begirada eta nork bere buruari ez begiratzeko eta berarekin ez solastatzeko asmatzen diren trikimailu guztiak bezala. Gehiegi hitz egiten duenak gutxitan du asmatzen. Pascalek era elegantean adierazi zuen hori guztia: “Hitz ederren esale, izaera txarraren erakusle”. Era berean gutxitan asmatzen du hitz gutxi esaten ohiturik dagoena ere. Erdibidea izan daiteke hemen, biderik zuzenena ez bada ere, erdiko biderik zuzenena bederen. Hitz justuak justiziakoak izan ohi dira. Baina literaturak, jakina, gehiegikeria du maite. Bi idazle klase aipatu nahi nituzke. Gehiegizko hitzak erabiltzen dituztenak, batetik; gutxiegizkoak erabiltzen dituztenak, bestetik. Batzuek deskribapenak dituzte maite, barnekoak edo kanpokoak izan berdin; besteek, elipsia, edo isiltasuna. Batzuk nahita dira konplikatuak; besteak, nahigabe; edo alderantziz. Biek ala biek, ordea, distantzia jartzen dute beraien eta irakurleen artean. Horrek ez du esan nahi batzuk besteak baino hobeak direnik, literaturan zaila baita onena zer den adierazten, zaila den bezala sailkapena bera, gustu-kontua deitzen den ipuin horren arabera ere. Bakoitzak bere bidea egiten du, nahi duen edo ahal duen neurrian. Proust, kritikoentzat ere, harrapaezina da, baina horrek ez du esan nahi idazle handi eskerga zoragarria ez denik. Joyce, ordea, kritikoek maite zuten, baina irakurleek ez hainbeste, baina ezin esan idazleetan idazle ez denik.

Urregile lana egin du. Hitzak elkarrekin lotu ditu era eder distiratsuan. Ageri den historia hitzen historia bera da, nola elkartzen diren eta nola banatzen, nola joaten diren eta nola etortzen. Hitzak begiaren luzapena baino ez dira, eta begia arimaren zeruertzaz haratago joan nahi duen izaki bizia. Paisaiaren deskribapena begiaren ihesaldiaren adierazle baino ez da, hitza ere ihesbide baita, literaturan ez ezik, gure bizitzan (benazko eta gezurretakoan) ere bai.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak