kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Abaraska / Asel Lusarraga / Txalaparta, 2008

Autore bat pertsonaia bila Bixente Serrano Izko / Berria, 2008-06-29

Pirandelloren antzerki obra hartan autore bila zebiltzan sei pertsonaiak alderantziz ikusiz, Asel Luzarragaren Abaraska eleberri honetan idazle-gai bat doa pertsonai bila munduan zehar; baina, ziriari zotza sartuz, idazle izar batek pertsonai bat gehiago bihurturik ikusiko du bere burua idazle-gaia eta, Unamunoren Nieblako Augusto bezala, kontu eske ibiliko zaio nonbait idazleari: produktu hau “eskuetatik jausten ez zait ba!”. Tabernetan, kale eta parkeetan, geltokietan edo hegazkinetan, edonon ikusten dituen jendeen keinuak, aurpegiak, mugimenduak, janzkerak, jarrerak eta nahi adina abar joanen da iltzatzen idazle-gaia bere ohar kaierean, egunen batean horietako batzuk aukeratu eta, elkarrekin erlazionatuz, bere ametsetako maisu lana, behin betiko eleberria idazteko asmoz.

Karonte eta Mozorroaren xarma izenburuko bertze bi nobela eskaini digu aurretik Asel Luzarragak. Zientzia-fikziozkoa lehena, intrigazkoa bigarrena, Euskal Herritik mundu globalizatu batera jauzi egiten dutenak biak, zibernetika eta interneteko komunikabidea lagun. Abenturak, imajinazioa, umorea —esperpentoraino eramana bigarrenean—, sexua, maitasuna, botere egarria, ustelkeria… nahastuz, produktu entretenigarriak lortu zituen haietan. Hirugarren hau, Abaraska, arnas sakonagokoa dugu, bai egiturari, bai gogoeta meta-literarioei irekitzen dizkien bideei dagokienez.

Bederatzi istorio txertatu ditu egileak, nahitako desordenu batean, baina abaraska baten antza egituratuak. Horrela, erleen gelaxka indibidualizatuetan du habia istorio bakoitzak, baina, hexagonotxoak bereizten dituzten holtzek nolabaiteko osmosi joko bat baimenduko balute bezala, istorio bakoitzaren protagonistek lotura narratibo xumeak dituzte hurrengoarenekin. Metafora halako bat, gaurko mundu globalizatu honetan elkarrekin eta azaleko harremanetan gurutzatzen diren hari zenbatezinena.

Pertsonaia xelebreak ditugu protagonistak, nor bere zoroak bizi du: idazle-gai gogoetatsuaz gain, neska dantzari porno bat, folklore azoketan maskara etniko bila doan bildumagile bat, Guinnesseko errekorra gainditu nahi duen serieko hiltzaile bat, porrotak sortzen omen duen inspirazio bila sexu harremanen inguruko frustrazioak metatu nahi dituen pintore bat, ahalik eta hizkuntza gehien ikasi nahi duen Afrikako etorkin bat, bake ikurren bila dagoen palestinar bat, buruzapi islamiarraz libratu nahi baina ezin duen neskato bat (honi, narratzailea bigarren pertsonaz aritzeak areagotzen duen samurtasun bereziagoa dario), eta drogazale aberaskume bat, haren aitak droga legaletan sartuko duena azkenik enpresari ezjakin eta ohoragarri bihurtzeko bidean. Asian, Europan, Afrikan eta Amerikan barna ibiliko dira guztiak, Euskal Herrian bukatuz ibilerak haietariko batzuk. Umore senak, ironiaren zentzuak, imajinazioak eta mundu ikuskerak leku landuagoa dute aurreko nobeletan baino. Istorio bakoitza hiru azpiataletan kontatzen da, eta azpiatal hauek gurutzatzen dira, elkarren artean txertaturik, ez “pertsonaiek istorioan daukaten hurrenkera logikoarekin, sortuak izan ziren hurrenkerarekin baizik”, Luzarragak berak dioen bezala. Aurkibideak ematen dio aukera irakurleari, istorio bakoitza nahi duen ordenuan irakurtzeko.

Ez dakit ez ote zaion sofistikatuegia atera egitura. Baina istorioen xelebrekeriek lanari ematen dioten puntuak, imajinazioak, umoreak, hala arte eta literatura sormenaz nola bizitzaz hausnartzeko narrazio bildumaren sujerentziek, kitzikagarri egiten dute irakurketa. Niri ez, ez zait eskuetatik jausi eleberri hau.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak