kritiken hemeroteka

8.412 kritika

« | »

Zulo bat uretan / Iñigo Aranbarri / Susa, 2008

Historia ez, memoria Aritz Galarraga / Gara, 2008-05-31

Hamalau urte luze joan dira Iñigo Aranbarrik bere azken (eta bide batez, lehenengo) nobela, Emon biar yako, argitaratu zuenetik. Poeta gisa beti, baita azken urteotan saiakeragile moduan ere, nabarmendu izan da Aranbarri, baina izango zuen zerbait 94ko nobela hark, Zulo bat uretan bigarren eleberri hau hain gogotsu hartzeko, bai neronek, bai kritikak eta prentsak, oro har, bai eta irakurleek ere (Donostiako Azokan euskarazko libururik salduena izana horren adibide). Gogotsu hartu, gogotsu irakurri eta gustura asko geratu naiz liburua itxi ondoren, nobela ongi harilkatu eta interesduna oso irakurri izanaren sentsazioarekin.

Nobelaren disekzioa egin behar eta Zulo bat uretan honek, bat ez, gutxienez hiru zulo dituela esango nuke nik, narrazioan elkarlotzen diren hiru istorioena, hain zuzen: lehenengoa, pisu handienekoa, Itoizko urtegiaren ingurumarian gertatzen da eta Larraingain fikziozkoaren hilerriko hezur batzuekin du zerikusia; bigarrenak, denboran atzera egin eta Hitlerren marinelek La Platan izandako itsas bataila du ardatz; hirugarrena, eta ez nahitaez azkena, Argentinako diktadurapean airetik itsasora jaurtitakoez mintzo da, besteak beste. Liburuko pertsonaia nagusiak ere hiru dira: Imanol Arellano kazetaria, batetik, “historiaren zabortegian galdu aurretik oroimenak berreskura ditzakeen istorioak direla nire galbidea” adierazi duena; lehen aipatutako hiru istorioen gainean lan egiten du nobelan zehar. Maite Andueza antropologo-forentsea, Itoizko urtegia bete aurretik hezurrak lur azpitik atera eta aurreikusita ez zegoen hezurdura baten bila aritu beharko duena. Eta, hirugarrena, Oscar Iriarte etorkin argentinarra, “okerreko hariez egindako amarauna”, iraganaren mina bizkar gainean dakarrena.

Eta ez ditu hari gutxi josi Aranbarrik nobela bakarrean. Baina, besteren gainetik, akaso, eder askoa egin zait niri kazetariaren kontraesanak hain gordin irakurtzea: zalantza egiten du Arellanok egiten ari dena ongi egiten ari den, kazetaritzak zerbaitetarako balio duen, urrunekoak edo gertukoak, zerk merezi duen arreta? “Hitlerren marinelen bizitzaz arduratzen hasi emigrazioaren mila istorioetako bat kontatu didatelako. Harako hartan ibaiak eramandako emakumea osatu zahar egoitzan ikusitako argazki batetik (?) Kontua da harrapatuta nindutela istorio biek”. Azkenerako, garrantzia handiagoa emango dio Itoizko hezurren kontuari denboran eta distantzian urrun direnei baino. Ezen kazetaritzak eta literaturak bat egin baitute liburu honetan, bat egin baino, elkar topo egin dute, bi animalia ezezagun bailiran, begietara begiratu, batak bestea usnatu, eta elkarri lotu ez lotu ariko balira bezala. Eta ez naiz narrazioaren estiloaz ari, bi jardunok bete beharreko funtzioak, hartu beharreko eremuak dira hemen ibiltzen direnak. “Egunerokoaren idazlea duk kazetaria”, irakurriko dugu uneren batean. Eta hori guzti hori nabarmentzekoa den idazkera batean. Kontatzen dena interesantea bada, interesagarriagoa da nola kontatzen den: garbi, zehatz, harira egiten du narrazioak. Ez pentsa, haatik, dena murtxikaturik eman zaigunik, irakurleak berak osatu beharko baititu askotan iradoki edota, zuzenean, jan egiten direnak.

Liburutik kanpo Iñigo Aranbarriri entzundakoak dira hitz hauek: “historia datuen zabortegi bat da, eta memoria bizidunak eta hildakoak lotzen dituen hari bat”. “Hik memoria maite duk, ez historia” errepikatzen omen dio sarri lagun batek Imanoli. Irakurtzeko modukoa da, ezbairik gabe, horiek eta gehiago hunkitzen dituen Zulo bat uretan hau.

Azken kritikak

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Asier Urkiza

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Bisita
Mikel Pagadi

Jon Jimenez

Hamlet
William Shakespeare

Aritz Galarraga

Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon

Hasier Rekondo

Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria

Jon Martin-Etxebeste

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Mikel Asurmendi

Hetero
Uxue Alberdi

Irati Majuelo

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Amaia Alvarez Uria

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Patxi Larrion

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Jon Jimenez

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Nagore Fernandez

Zoo
Goiatz Labandibar

Asier Urkiza

Hetero
Uxue Alberdi

Joxe Aldasoro

Artxiboa

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

Hedabideak