kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Haragia / Eider Rodriguez / Susa, 2007

Zirujauak bisturia haragian sartu ohi duen legez Mikel Asurmendi / Irunero, 2008-05

Eta handik gutxira gaur izan zen Eider Rodriguez errenteriarraren lehen liburua —oreretarra esatea “ia-ia inongoa izatea” iruditzen zait—. Nire inpresioa da, noski.

Eta handik gutxira gaur delako hartatik, Haragia “eta handik askora gaur” heldu zaidala esango nuke. Bigarren parteak ez omen dira onak. Idazle honek malefizioa aise puskatu du ordea: Ez dun bat ez dun bi ez dun hiru (Ez dok amairu esaera berritu aldera edo). Talentu kontua da, eta Eiderrek literaturako talentua dauka, aise ukan ere. Eider idatzi dut eta hurbilegia egin zait. Rodriguez soilik idatzita, oso urrun berriz. Esango nuke —bere pertsonaia bat plagiatuz— “bere akats larriena Gipuzkoan jaiotzea izan zela”.

Alta, idazle hau Hendaian bizi da. Ni bezala, funtsean. “Ezer ez den, inon ez dagoen, inor ez direnen herri hau” duzu Hendaia. Ia-ia. Ia-ia delako horren barruan “ni” aurki nazakezu beharbada.

Honelako herri batean biziz gero, ez da harritzekoa idazten duen tonuan idaztea. Inguruak “haserre” egoteko motibo nahiko eta sobera ematen dizkio-eta. Aiherrak eta bost isuri ditu Eider Rodriguezek bere pertsonaien bitartez, behazun beltzak eta harriak isuri, baita bere malaostia bota edo malaletxea hustu ere Haragian.

Maiatzaren 3an, hartu nuen liburua aspaldiko partez. Santiago zubia gainditu eta minutu batzuetara, Zumarragako Ospitalerantz nindoan aldiriko trenean. Liburuko lehen narrazioa, Haragia, aspaldi dastatua nuen. Usainak delakoan barneratu nintzen, naizen irakurle erdipurdikoan barneratu ere.

Usainak, Tekla bat eta Errautsa dastatu nituen, falta zitzaizkidan azken hirurak. Hondarrak, alegia. Asetu nintzen, asetu nintzenez. Hosto arteko usainaz gainera, bagoiko galda usainak gogaitu ninduen. Doministiku egin nuen eta ijito koadrilako batek “Jesus!” esan zuen ozenki. Kiratsa izugarria zen. Nora gazteak, Lucia amonaren etxean bigarrenekoz sartu zenean, aditu zuen kiratsa bezainbeste. Neronek Errautsakoa eta bagoikoa, biak batera jaso nituen (Zenbaitetan arrazista gara, nahi gabe ere).

Eguzkiaren errainu beroek, bidearen sigi-sagan, bagoiaren alde batetik bestera mugiarazi ninduten. Zumarragan nengoen jada eta Haragia narrazioa berrirakurria. “Eta denak berdin jarraitzen zuen, hiriak, lagunek, mendiek… Nire zain zeuden” pentsatu nuen nik ere.

Geltokitik ospitalera bidean gogoeta hau jalgi zitzaidan:

Salgai irakurriko dut hurrengoan. Naizen irakurle gai honek lehen aldian irakurtzean sentitu nuen “beheraldia” ez jasotzea desio dut orain. Lehen narrazioa horren barruraino sartu zitzaidan ezen, beharbada, hurrengoen amorrua eta kiratsa ez zitzaizkidala horren barru-barruraino heldu. Baina hori ohikoa da literaturan.

Alabaren hitzak heldu zitzaizkidan akordura: “Zein zehatz eta argi idazten du, ezta?”. “Aise idazten du, bai”, erantzun nion. “Niri ere gustatuko litzaidake horrela idaztea” pentsatu nuen. Jendearen bizitzan barru-barruraino sartzea, bizi-bizi. Zirujauak bisturia haragian sartu ohi duen legez, fin-fin mozten jakitea.

Ama ikusi nuen: “Belarri txikiak, esne koloreko azala, mintzoa isiltasunean disimulatzen ez duen emakumea, azkenekoz ikusi nuenean baino amiñi zimelduagoa haragia”. Eider Rodriguezek bezala idaztea gustatuko litzaidake berretsi nuen.

Haragiaz ase nintzen ospitalean. Finean, sufritzen duen gizaki oro da haragia.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak