kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Haragia / Eider Rodriguez / Susa, 2007

Zirujauak bisturia haragian sartu ohi duen legez Mikel Asurmendi / Irunero, 2008-05

Eta handik gutxira gaur izan zen Eider Rodriguez errenteriarraren lehen liburua —oreretarra esatea “ia-ia inongoa izatea” iruditzen zait—. Nire inpresioa da, noski.

Eta handik gutxira gaur delako hartatik, Haragia “eta handik askora gaur” heldu zaidala esango nuke. Bigarren parteak ez omen dira onak. Idazle honek malefizioa aise puskatu du ordea: Ez dun bat ez dun bi ez dun hiru (Ez dok amairu esaera berritu aldera edo). Talentu kontua da, eta Eiderrek literaturako talentua dauka, aise ukan ere. Eider idatzi dut eta hurbilegia egin zait. Rodriguez soilik idatzita, oso urrun berriz. Esango nuke —bere pertsonaia bat plagiatuz— “bere akats larriena Gipuzkoan jaiotzea izan zela”.

Alta, idazle hau Hendaian bizi da. Ni bezala, funtsean. “Ezer ez den, inon ez dagoen, inor ez direnen herri hau” duzu Hendaia. Ia-ia. Ia-ia delako horren barruan “ni” aurki nazakezu beharbada.

Honelako herri batean biziz gero, ez da harritzekoa idazten duen tonuan idaztea. Inguruak “haserre” egoteko motibo nahiko eta sobera ematen dizkio-eta. Aiherrak eta bost isuri ditu Eider Rodriguezek bere pertsonaien bitartez, behazun beltzak eta harriak isuri, baita bere malaostia bota edo malaletxea hustu ere Haragian.

Maiatzaren 3an, hartu nuen liburua aspaldiko partez. Santiago zubia gainditu eta minutu batzuetara, Zumarragako Ospitalerantz nindoan aldiriko trenean. Liburuko lehen narrazioa, Haragia, aspaldi dastatua nuen. Usainak delakoan barneratu nintzen, naizen irakurle erdipurdikoan barneratu ere.

Usainak, Tekla bat eta Errautsa dastatu nituen, falta zitzaizkidan azken hirurak. Hondarrak, alegia. Asetu nintzen, asetu nintzenez. Hosto arteko usainaz gainera, bagoiko galda usainak gogaitu ninduen. Doministiku egin nuen eta ijito koadrilako batek “Jesus!” esan zuen ozenki. Kiratsa izugarria zen. Nora gazteak, Lucia amonaren etxean bigarrenekoz sartu zenean, aditu zuen kiratsa bezainbeste. Neronek Errautsakoa eta bagoikoa, biak batera jaso nituen (Zenbaitetan arrazista gara, nahi gabe ere).

Eguzkiaren errainu beroek, bidearen sigi-sagan, bagoiaren alde batetik bestera mugiarazi ninduten. Zumarragan nengoen jada eta Haragia narrazioa berrirakurria. “Eta denak berdin jarraitzen zuen, hiriak, lagunek, mendiek… Nire zain zeuden” pentsatu nuen nik ere.

Geltokitik ospitalera bidean gogoeta hau jalgi zitzaidan:

Salgai irakurriko dut hurrengoan. Naizen irakurle gai honek lehen aldian irakurtzean sentitu nuen “beheraldia” ez jasotzea desio dut orain. Lehen narrazioa horren barruraino sartu zitzaidan ezen, beharbada, hurrengoen amorrua eta kiratsa ez zitzaizkidala horren barru-barruraino heldu. Baina hori ohikoa da literaturan.

Alabaren hitzak heldu zitzaizkidan akordura: “Zein zehatz eta argi idazten du, ezta?”. “Aise idazten du, bai”, erantzun nion. “Niri ere gustatuko litzaidake horrela idaztea” pentsatu nuen. Jendearen bizitzan barru-barruraino sartzea, bizi-bizi. Zirujauak bisturia haragian sartu ohi duen legez, fin-fin mozten jakitea.

Ama ikusi nuen: “Belarri txikiak, esne koloreko azala, mintzoa isiltasunean disimulatzen ez duen emakumea, azkenekoz ikusi nuenean baino amiñi zimelduagoa haragia”. Eider Rodriguezek bezala idaztea gustatuko litzaidake berretsi nuen.

Haragiaz ase nintzen ospitalean. Finean, sufritzen duen gizaki oro da haragia.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak