susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Zakur kale | Hitzen mekanika magikoa »

Adio, Euskal Herria / Anonimo Islandarra / Hraun, 2007

Liberalak eta nazioak Beñat Sarasola / Berria, 2008-04-06

Badirudi azkenaldian euskal literaturan anonimo eta pseudonimoak ugaritzen ari direna. Hor dago, esaterako, pare bat poesia liburu eta nobela bat argitaratu dituen Mikelats Gorroto edo egunkari honetarako literatur erreportajeak egiten dituen Kevin Heredia. Berriki, Anonimo Islandarra agertu zaigu nazionalismoaren kontrako panfleto honekin, zeina Internet bidez baino ezin baita eskuratu, www.lulu.com orrialdean.

Tonu polemikoz idatzitako saiakera txikia da honakoa, aitzinsolasean autoreak berak aitortzen duenez: “Jakin badakit liburu honetako aburu franko eskandalagarriak eta higuingarriak idurituko zaizkiola anitzi”. Abertzaletasunaren inguruko gai ugari jorratzen ditu modu zuzen, argi, eta euskara eder baten bidez. Bederatzi kapitulutan banatua, Euskal Herriaren nortasun eta historiari, euskarari, EAEko hezkuntzari, autodeterminazio eskubideari eta beste hainbat konturi buruzko gogoetak topatuko ditu bertan irakurleak, betiere ideia abertzaleekiko errotik kritikoak diren gogoetak.

Panfletoa, Euskal Herriko eguneroko bizitzan aurki daitezkeen zenbait gertaera eta ekintza kritikatzen dituenean dela batez ere eraginkor uste dut. Dela zenbait abertzaleren hipokrisia (euskarari dagokionez, esaterako), dela zenbait diskurtso erradikalen mintzaira exageratuak, dela euskcool-en abenturak… Liburua pasio gehiegizkorik gabe irakurtzen duen edonork aurkitzen ahalko ditu bertan hainbat komentario satiriko irrigarri, eta bati baino gehiagori erakutsiko dio bere zenbait jarreraren absurdoa. Zentzu horretan, panfleto zuzen eta eragile gisa, sarritan funtzionatu funtzionatzen du.

Alabaina, inpresioa dut bere kritika guztia oinarritzen duen argudiaketa teorikoak, sinplistegia izateaz gain, zorroztasun gutxi duena. Laburbilduz, bere jarrera nazionalismoaren auzian ultraliberal jakobinoa da, hots, iruditzen zaio nazioa baztertu beharreko kontzeptua dena, iruzur bat delako, benetan mundu zabalean naziorik —eta bereziki, euskal naziorik— existitzen ez delako. Muturreko jarrera teoriko hau defendatzea, gure artean nahiko arrakasta izan arren, aski lan zaila da, kontrargudio ugari egotzi dakizkiokeelako. Tradizio liberalean bertan ideia hauek sortzen dituzten arazoez ohartu dira zenbait egile, eta nazio kontzeptuaren zilegitasuna defendatu dute (adibidez, David Millerren On Nationality); zer esanik ez tradizio liberaletik kanpo (gure artean, erreferentzia inportantenak Joxe Azurmendiren lanak dira). Izan ere, Anonimo Islandarrak uste baitu liberalismotik kanpo kokatzen den oro eta, beraz, nazioen existentzia defendatzen duen oro ezinbestean atzerakoia, eskuindarra eta ia arrazista dela, eta ez du ikusten, filosofiaren historian autore ugarik seinalatu duten gisara, liberalismoa beste ezein ideologia bezain dogmatiko eta atzerakoia (edo gehiago) izan daitekeena. Gainera, beretzat nazionalista da nazioak modu batera edo bestera existitzen direna defendatzen duen oro, eta ondorioz, Euskal Herrian azken hamarkadetan sortutako egitasmo ugari lanabes nazionalistak baino ez dira bere aburuz; euskara batua, besteren artean.

Ez dudana oso ondo ulertzen da nola irudi dakizkiokeen inori liburu honetako ideiak “eskandalagarriak”, Prisa eta Vocento enporioetako komunikabideetan egunero halakoak hitzetik hortzera entzun daitezkeenean. Imajinatzen dut jendea dagoeneko ohitzen hasia izango dela. Hala, alderdi eskandalagarri bakarra ideiok euskaraz idatzita egotea litzateke, baina esan gabe doa, ez dago hori pentsatzea baino gauza nazionalistagorik.