susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Haragiaren komunikazioa | Mutiko izengabe baten istorioa »

Volksgeist - Herri gogoa / Joxe Azurmendi / Elkar, 2007

Herri gogoaren gaizki ulertuak Joxe Irigoien / Deia, 2008-02-26

Volksgeist edo herri gogoa gaizki-ulertu asko eragin ditu, asmo gaiztoz erabili ez denean. Joxe Azurmendi pentsalariak ideia honen joan-etorri ugari eta ñabardurak xehe-xehe aztertzen ditu. XVIII. mendearen hondarrean hasi eta XX.aren erdira arte. Ilustraziotik Nazismora bitartean. Horrekin batera, herri gogoaren kontzeptuak giza eta gizarte zientzia modernoen sorreran izan duen eragina azaltzen digu: soziologia, antropologia, herri-psikologia, etnologia eta abarrekin izan baitu zerikusi zuzena. Azkenik, herri bat irudi bitartez ordezkatzeak —irudikatzeak— nolako tradizio zahar eta hedatua duen erakusten digu (Norbere arbasoak goratzeko eta gure aurrekoak mitifikatzeko seta zein errotua dagoen ere bai).

Herri gogoaren kontzeptuak giza eta gizarte zientzia modernoen sorreran izan duen eragina azaltzen du Zegamako idazleak, Europako pentsamendu modernoan aurrekari ezagunak ditu haren esanetan: Voltaire eta Montesquieu frantsesak, Vico italiarra, Hume ingelesa. Kontzeptu bera, herri xumearen ipuin eta kantuetan ageri omen den izpiritua izendatzeko asmatu zuten Alemanian {folklore hitzarren parekide zuzena); gero filosofiako kontzeptua izan zen hainbat pentsalarirentzat (Herder-entzat kulturaren ikuspegitik; Hegel-entzat Estatuaren eraikuntzaren ikuspegitik). Ondoren, zuzenbidearen eskola historikoak erabili zuen. Alemanian erabiltzeari utzi, eta mende bat geroago gure artera sartu da kontzeptua. Baina gurean nazionalismoaren jite makurrari egurra emateko erabili izan da; kutsu esentzialista eta baztertzailea erantsiz berbari.

Joxe Azurmendik abisatu egiten du: “Gai polemikoa da, ados, eta irakurleak soluzioren bat itxaroteko eskubide du. Alabaina, askaleku definitiboak itxarongarri baino gehiago beldur izangarriagoak diren puntuetan, moldabide bat —apala, baina— kontzeptuak beren lekuan jarri eta uztea izan liteke. Polemiken askalekua, orduan, horiek zentzurik ez dutela izango da, apika… Eta nola gai hau beti alor itxi baten barruan sartua ukabilkatzen den —euskal nazionalismoa erromantiko edo “tipo alemaneko” hori—, hasteko atera egingo dugu, ignorantzia interesatuak kondenatua daukan ring horretatik… historiara”.