« Bi klasiko | Herri gogoa eta dinosauroa »

Bezperaren bezpera / Aingeru Epaltza / Pamiela, 2007

Trantsizioa Nafarroan Javier Rojo / El Correo, 2008-02-23

EIkar osatzen dutela esan daiteke Aingeru Epaltzak argitara eman duen “Bezperaren bezpera” saiakera liburu honek eta urte berean argitaratu zen Xabier Zabaltzaren “Gu, nafarrok” izenburukoak (begira El Correo, 2007-12-22). Izan ere, azken urte hauetan ETAren menia dela-eta Nafarroaren auzia berpiztu zelarik (menia eta meniarekin batera horrek pizturiko esperantza izpiak desegin zirenean), gai horren inguruko liburu bi hauek azaldu ziren iaz, nafar batzuen ikuspegia emateko. Bi liburu horien idazleek antzeko abiapuntua dute. Nafarrak, euskaldunak, euskaltzaleak, abertzaleak, baina muturreko planteamenduetara heltzen ez direnak, halaxe defini litzakete idazleek beren buruak kontu honen gainean aritzean, edo halaxe aurkezten dira behintzat irakurleen begien aurrean. Epaltzaren liburuan, idazleak, bere oroimena lagun, azken 30 urteko kronika politikoa egiten du, Nafarroan euskaltzaletasunaren eta euskal abertzaletasunaren gorabeherak azaltzeko. Idazlea kazetaria da eta oso hurbiletik ezagutzen ditu kontu hauek guztiak, eta ez du bazterrean uzten bere iritzia emateko aukera. Epaltza, bestalde, gaur egun euskaraz daukagun idazlerik trebenetako bat da, eta halako gaia azaltzerakoan ere jakin du intrigazko nobela on batean bezala irakurlearen interesa pizten eta hari eusten, argumentuaren bukaera ezagutu arren. Hiru hamarkadako gertakariei errepasoa eginez, halako ideia argigarria agertzen da liburu honetan: muturreko abertzaleen ikuspuntutik begiratuta, Nafarroaren izaerak inolako arazorik ez badakar ere (“Nafarroa Euskal Herriaren muina da eta kitto”, esango luke halakoak), bestelakoa da nafarrek berek, benetako nafarrek eta ez balizko nafar asmatu eta amestuek, bozketetan erakusten duten jarrera. Kontrako ondorioak ekarri ditu jarrera maximalistetan aritzeko batzuek erakutsi zuten lehiak, euskaltzaletasuna gutxiengo baten sentimendua izanik, posibilismoa edota aldaketarako baldintza objektiboak ahaztuta, euskaltzaletasunaren aurkakoen jarrera are gehiago indartu baita. Oharkabean eta ia garrantzirik eman gabe esaten du Epaltzak: Nafarroa eta EAE komunitate bakar batean elkartuko badira, Espainia barruan baizik ezin egingo da. Jende askok irakurri beharko luke liburu hau, ea behingoz irudikatutako Euskal Herriaren eta benetako Euskal Herriaren arteko aldeaz ohartzen diren.