kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Chevrolet tropikala / Rafa Egiguren / Susa, 2007

Kuban Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2007-12-07

Liburu elebiduna da Rafa Egigurenen hau. Ez dakit Euskal Herrian argitaratu den lehen liburu elebiduna ote, ala azkenurrena. Gainera, uste dut, horrek ez du batere garrantzirik. Axola duena, ordea, zer elebitasun klasekoa den eleberri honetakoa. Euskararekin batera edo euskararekin lehian dabilen hizkuntza Kubako gaztelera baita, halakoari “gaztelera” dei dakiokeen neurrian. Migel Salaberria Kubara iritsi da Sanferminak, Hemingway kubatartuak esango lukeen moduan, lehertu diren unean. Sanferminak etxean, eta festa nonahi, Kuban esaterako. Turista-bisatua dakar eta berak nahi duena sei hilabeteko egonaldia denez, norbaiten laguntza beharko du. Norbait hori pikaro hitzontzia izateak ez gintuzke harritu behar, baldin eta Kubako giza parajea ezagutuko bagenu. Hitza da lagunaren sostengu eta arnasbide. Hitza da Fidel Castroren bizibide. Hitza da literaturaren oinarri. Hitzaren garrantzia azpimarratu nahi du Rafa Egigurenek liburu honetan. Hitzarekiko lilurak bultzatu du testua idaztera. Baina hitzak bere espazioa behar du garatzeko, eta hitzaren espazioa eleberria izan daiteke, edo poesia, edo narrazioa, edo ahozko kontu eta kontaera, alegia ipuina.

Ipuin asko daude liburuan barneraturik. Ipuin txikiak dira, ipuin xumeak, anekdotaz haratago joateko gogorik ez dutenak. Baina badute liluratzeko ahalmena, eta ez txikia. Lilurarik gabe ez dago literaturarik. Lilura klase asko dago, ordea: Gebararekikoa, liburuekikoa, gugandik urrun dagoen kultura batekikoa. Gebararen txapela, esaterako, ikono bat da garai batean gazte izan ziren (ginen) askorentzat. Gebara bera ere bai, noski. Lehen gazte, eta orain sentimentalak egin gara, sentimenduak gainez gain egiten baitu, noiznahi, eta ezin aurre egin. Malkoaren irudia datorkit, malkoa baita sentimentalismo ororen iturri. Nostalgiak eragindako sentimenduaz ari naiz, halakorik ere sumatu baitut Egigurenen liburu honetan. Baina nostalgia guztiak ez dira ez txarrak ez atzerakoiak, atzera begiratzea ere beti ere ez den bezala nostalgiko. Denborak ez du irtenbiderik, bera baita irtenbide eta hitzaren bide.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak