kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Kasandra leihoan / Fito Rodriguez / Txalaparta, 2006

Literatura, funtsean, kontatzen jakitea da Mikel Asurmendi / Irunero, 2007-09

Paisaia gisa irudikatu ohi dugu euskal literatura. Berbera genero hainbatek osatua dela esan ohi dugu alegia. Generoak ez dira beti erabatekoak. Aldion ekarri dugun liburua saiakera edo nobela definitu dezakegu. Demagun liburua generoen erdibidean dela. Liburuak Kasandra leihoan izena du, egileak Fito Rodriguez.

Nobela edo saiakera. Zein duzu genero laketagorik? Zalantza-balantza zaude. Lasai, biak gustuko badituzu, biak dituzu liburu honetan. Liburu hibridoa duzu, alegia. Ez asto ez behorra, mandoa alegia. Barka nazala liburuaren egileak. Trufaz eta txantxaz abiatu naiz errealitatera bidean. Liburuaren irakurketa bukatu berria naiz, eta olgatzeko gogoa laga dit berberak.

Areago, kontu bizi-bizia dut gogoan: liburuaren irakurketa bukatu ahala, liburuaren azalean agertzen diren irudien filma ikusi ahal izan dut telebistan berriz ere. Alfred Hitchcock-en The Rear window edo Leiho begiluzea izenekoa. Film antologikoa.

Azalak adierazten digu liburuaren funtsa, literatur lagun hori. Baiki, zinema duzu gaia. Gaizki adierazi dut. Bizitza da gaia, zinema bitartekoa duzu.

Zinema izaki, bi dituzu protagonistak: Kasandra eta Ihardets. Eta bizitzari begira non kokatu dituen idazleak eta hegazkin batean, hegazkin bateko leihoaren alboan. Horregatik Kasandra leihoan. Non eta nondik begiratu baino, garrantzizkoa da zeren bidez edo bitartez begiratzen dugun mundua. Kasuan zinemaren bidez.

Fito Rodriguez idazleak munduari begiratzeko, mundua ulertzeko, egungo kultur ezaugarriak eta kodeak ezagutzea eta ulertzea funtsezkoak dira. Ez zaio arrazoi falta. Hartara, filmografia ederra pilatu, horiek bipildu eta saiakera ez ezik, nobela ondu digu.

Historia dugu bertan, eta historia ulertzeko funtsezkoa den filosofia ere —egilearen jitea izaki— jorratu du idazleak. Historiaz eta filosofiaz harago, hainbat istorioen bitarteko istorioa gauzatu du alabaina. Horrek ematen dio liburuari nobelaren airea eta jitea. Zinema baliatu du idazteko eta liburuan zinemaren magia eta fikzioa ez antzematea zapuzgarria litzateke.

Lasai egon dadila egilea. Nik neronek behintzat film bat ikusi dut liburuan. Filma gauzatzea bestela litzateke. Alta bada, liburuak berak saio gisa ematen dizkigun gomendioak oso baliagarriak lirateke film txukun bat burutzeko.

Tira, ez dut liburuaren egituraz sobera erran, ia deus ez, hobeki esanda. Zer nahi duzu irakurle? Filma kontatzea? Ziur naiz, zuk zeuk nik neronek ikusi dudan bestelako filma ikusiko duzula bertan. Zinemaren historiaz jantziago aterako zara bidaia honetatik, eta etikaz harago edo honago joan-etorrian, estetikaren balioa preziatuko duzu.

Presta zaitez espazioan eta denboran kokatzeko. Hegazkina oraindik ez da abiatu. Garaiz zaude Kasandra eta Ihardetsen alboan paratzeko, leiho berri bat zabaltzeko, pantaila edo ekran berri bat irudikatzeko. James Stewart eta Grace Kelly protagonisten azalean sartu zaitez eta bizitzako istorio berri bat asmatu. Zinema funtsean kontatzen jakitea baita. Zinema eta literatura.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak