kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Balizko erroten erresuma / Koldo Izagirre / Susa, 1989

Begirada zelataria Amaia Iturbide / Plazara, 1991-07

Koldo Izagirrek “Balizko erroten erresuma”-ren (2) barne eta atzekaldean, bere poesiari buruz oro har eta azken liburuaz idazten dituen ohar juxtuei, ez dut uste askoz gehiago gaineratu diezaiekedanik, baina tira, saiatu egingo naiz.

Hasteko bere idazkera barrokoa dela esan behar da eta baliteke, nire ustez, zehar-meharka adierazi behar horrek, hizkuntzaren barne-ibilbideak menperatzen dituela erakusteaz gain, bere ideia politikoekin zerikusirik izatea. Beste idazle abertzale batzuengan ere joera bera nabaria da. Izan ere, pentsamoldea idazmoldearekin bat egiten duenean, hitzaren artearen barruan hitzen arteko tarteak ere antzematen dira. Inguru-minguru ibiltze horrek idazkera zaildu eta, bidenabar, edertu egiten du.

Poemok duten eduki politikoa markatua da (“Ez diogu elkarri aurpegira behatzen / Hemen urkoa ezagutzea arriskutsua da beti / Mozorroturik maite behar izaten dugu / Eta isilean eragin errotarriari / Zigor zelda mugarik gabeko honetan / Ez dugu jakiten hurrengo pausoak / Oinarri hartuko duen”, 55. orr.). Euskal Herria bere ikuspegi politikotik mugatu egiten du eta horrela tunelak zubiak baino ugariago dituen geografia erakusten digu, itsaso mutua, ibaia ez den ibai bat eta itsasora ez doana, hiri lumatuak, atlas galgarria, atzekaldeko kaleak… eta sintesi gisa honelako esaldia: “Erresuma honen izena ez da Utopia”, 47. orr. Traizio usaineko giro hau irudi gogorrez, obsesiboez gatzatuta dago (“zerrien negarra”, “zakur-haginezko ahoa zabalik”, “bele samaldak”, “arratoi lumadunak”…) eta hauetako batzuk leit-motiv bilakatzen dira, bele lumatuarena, kasurako. “Bele” eta “lumatu” hitzak beren posibilitate anitzetan errepikatzean, han hemenka dituen kopla zaharrekin batera, dramatismoa gehitzen du, ate itxi baten bestaldetik bezala datorren “mea culpa” dioen egilearen murmurioa ahaztu gabe. Guzti honen azpian egilearen aldetik Euskal Herriarenganako maitasun eta mina badaude ere, liburu hau min egiten duenetako bat dela esango nuke; niri behintzat, min egin dit.

Poesibideak urtetan errekorritzen ibili denak badaki eszenatokiz aldatu beharra dagoela; horregatik, bere hasierako poema surrealistekin apurtuz, “Balizko erroten erresuma” ironia eta parodiatik abiatzen da, bera izan zen poetari zuzendutako poema-gutunetan eta hiru euskal olerkariri (Lauaxeta, Lizardi eta Aresti) eskainitakoetan ikus daitekeen bezala.

Amaitzeko, hasierakoari berriro helduz, “Balizko erroten erresuma”-ri sua eta garra ematen diona, artelan bilakatzen duena, ideologia abertzale jakin batekin lotura tinkoa duen barrokismoa dela azpimarratu nahi dut. Honetaz gain, liburuak badu beste ezaugarririk ere: begirada mesfidatiaren ostean egia gordinak botatzera ausartzen da; aspaldiko esamolde jatorrak gaurkotzen ditu eta gaurkoak aintzinatasun-kutsuz estaltzen daki; maitasun-gorroto bikotea baliabide aparta zaio…

Alderantzizkoaren eta mendeku txikien jokoaren maisu da Koldo Izagirre.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak