« Ezkutukoak desestaliz | Azalaren oroimena »
Gudari zaharraren gerra galdua / Ramon Saizarbitoria / Erein, 2000
Gudari zaharraren gerra galdua Arantza Etxebarria / Idatz & Mintz, 2001
Igaz, 2000n, Durangoko azokan, ama-alabez erditu zan Saizarbitoria. Ama-alabak dinogu, Gorde nazazu lurpean (486 or.) liburuagaz batera, bertako lehenengo ipuina be liburu lez atara ebalako: Gudari zaharraren gerra galdua (102 or.). Ama borobil-borobila ei da, gerrearen gorabeherakaz hasi eta amaitzen da-eta, baina alabea ez da gitxiagorako: intxortako frontean abiatu eta geratzen da. Guk alabeari helduko deutsagu lerrook idazteko.
Labur-labur, istorio hau josten dau liburuak: gudari zahar batek Intxortako (Elgeta) frontean hankea galdu eban eta, gerrako elbarri lez egokitzen jakon dirua hartzeko, zenbat gura tramite egin behar dauz. Protagonistea 36ko gerrako galtzaile bat da, baina epikoa eta lirikoa aldi berean. “Aitormen humanoa: gerraren epikatik maitasunaren sentipen bakarti eta isilera egingo den bidea. Maitasuna eta gerra. Bi elementu horiek elkarrekin lotuta agertzen diren unetik bertatik, aparta bihurtzen da narrazio hau” (Ereinkaria, 6. zenb., 2000ko abendua).
Narrazinoa leku baten inguruan kiribiltzen dala esan dogu, Intxortan, hain justu be. Beste leku guztiak (ulerbidez, notarioaren beharlekua, han-hor-hemengo txoko eta bazterrak) lausotuta-edo agertzen dira liburuan, bigarren mailako protagonistak balira legez. Intxorta da gerrako gertaerak kontatzeko atxakia: Durango, Gernika, Bilbo eta Santoña nola galdu ziran antzematen da lerro artean, eta Heinkel 111 eta Junker52 abioiak bonbardatzera etozala abisu emoteko behiakaz egiten zan komunikazinoa be azaltzen jaku.
Leku bakarra eta sasoi historiko bi: 36ko egun haxe eta gudaria Intxortara barriro bueltatzen dan eguna. Egun bi, garai bi, egoera bi eta bizitza oso bat. Garai batetik bestera salto egingo dogu behin eta barriro, eta azkenean bakarrik argituko da zer jazo zan benetan 36ko egun hatan. Gerrearen erdian, maitasunaren erruz itxi eben etsaiek elbarri gure gudaria, maiteari zer pasatuko begira egoalako trintxeratik kanpo.
Labur-zurrean, borobil-borobila da liburua. 36ko bonbardaketan hankea galdu, eta Intxortan lurperatuta dagoan hankearen bila doanean hilko da protagonistea. Bada, gudari zaharrak hankea, maitasuna eta, azken baten, bizia galduko dauz kontatzen jakun istorio honetan. Liburua laburra dan ginoan egiten jaku entretenigarri, baina halako zapore garratza be ixten dau barru-barruan. Gerra kontuakaitik izango da igual.
Liburua tragikoa da barren-barrenan, benetan be. Saizarbitoriak tituluan bertan be erakusten dau kolore ilun hori, gudari zaharrak gerrea galdu dauela dino-eta, hala frontean nola bizitzan. Autoreak berak autortzen dau gizonon miseria sakontzen espezialistea bihurtzen ari dala, eta, seguru asko, horrexegaitik idatzi eustan hurrengo hauxe nik erositako liburuan: “Desio dut gurea honako hauena baino istorio zoriontsuagoa izatea”.
Hala bedi!
Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Asier Urkiza
Pleibak
Miren Amuriza
Nagore Fernandez
Euskaldun fededun
Pruden Gartzia
Jon Jimenez
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Ibon Egaña
Amok
Stefan Zweig
Paloma Rodriguez-Miñambres
Hetero
Uxue Alberdi
Mikel Asurmendi
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Anjel Lertxundi
Detaile xume bat
Adania Xibli
Amaia Alvarez Uria
Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza
Paloma Rodriguez-Miñambres
Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi
Mikel Asurmendi
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Jon Jimenez
Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski
Asier Urkiza
Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë
Aritz Galarraga