kritiken hemeroteka

8.535 kritika

« | »

Mintzaren mintzoak / Joxe Austin Arrieta / Elkar, 1989

Hizkuntzarekiko sentiberatasuna Amaia Iturbide / Hegats, 1991-12

Ezer baino lehen, zinez aitortu beharrean nago JoxeAustin Arrietaren prosarekin ez bezala, haren poesiarekin kontaktatzea kostatu egin zaidala, agian bere poemagintzarako aukeratu duen joera kultistagaitik edo adierazteko barrokismoagaitik (azken ezaugarri hau here hitz lauari egokituago, nire irudiko). Baina denborak une konkretuetan antzematen ez duguna geroago apreziatzeko abagunea eskeintzen duenez, Joxe Austin Arrietaren jardun poetikoa estimatzeko sasoia etorri zaidala uste dut.

Bai izenburua —Mintzoen mintzak—, bai erdialdeko orrialdean aurki ditzakegun bertsoak —“Mintzoa beti mintz / mintz-aniztuna” (65. orr.)— aski adierazgarri dira liburua zertan den jakiteko: hitzaren bilaketa eta bilakaera, helburu literarioez gain, linguistikoak ere bait daude, ohituta gauzkanez. Polifonia bezala difinituko nuke liburua: metrikan, sonetoak, kopla zaharrak eta gehienbat bertso libreak erabiltzen ditu; tonuari dagokionez, lirikotik ironikora, eta alderantziz, iragaten da; askotariko gaiak ukitzen ditu, poltikoa tinkoena bada ere, abertzaletasunaren lekuko; aide batetik, euskal tradizio poetikoa (erromantzeak, Lizardirekiko zorra) jasotzen du eta, bestetik, literatura unibertsalarena (collagea, idazketa automatikoa). Guztia teknika metaliterarioaren barruan, atalen josgintzaren ostean hitzaren artisau on baten eskuak izkutatzen direlarik.

Idazle ororen modura, Joxe Austin Arrietak ate zabal bat dauka gorderik, bide berriak urratzera daraman atea. Jakina da, poesian errepikaziorako dagoen tentazioa uxatu behar deia, pozoina bailitzan, obra bat errepikazioan erortzen bada, bizitasun gabea ateratzen bait da. Eta euskera bezalako hizkuntza ez normalizatu batean, berrikuntza oro, eta are gehiago joera kultista batetik abiatzen bada, hasieran asimilatzeko zailtxoa gertatzen da. Horregatik, horrelako ekimenei denbora eman behar zaie. Hauxe, bada, izango litzateke punturik eztabaidagarriena eta bidenabar, txalogarriena. Ausardia eduki behar bait da eta ixilpeko apostu asko irabazi, honako hizkuntz-maila lortzeko.

Hizkuntzaz ari garenez, euskerari dion begirunea aipatuko nuke. Hainbeste maite dituen behialako eleak arretaz biltzen ditu eta bere testuinguruan kokatzen, eleoi gaurko ongi etorriak emanez. Zeren bait dakigu, harria bezala, hitza ezin daitekeela errotik erauzi, bestela arima betirako galtzen duelako.

Irakurlea naizen aldetik, idatzi ditudan beste literatur-irazkinetan bezalaxe, oraingo honetan ere, azken lerroak eritzi pertsonalago batekin itxiko ditut, esanez Joxe Austin Arrietak euskal hizkuntzaren alde egiten diharduen lanari miresgarri deritzodala.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak