kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Saturno / Arantxa Urretabizkaia / Erein, 1987

Arkeroak beti jotzen du bi aldiz Jon Kortazar / Eguna, 1987-06-11

Ez dakit A. Urretabizkaiaren azken nobelak, “Saturno”k, dianan jo duen ala ez. Beste zerbait dut gaur solasgai.

Nobela hau Urretabizkaiaren ohizko bideetatik abiaturikoa dugu. Hiru moldabidek jartzen gaituzte irakurketaren aurrean. Igaro denborak ahazturik, Urretabizkaiaren narratibagintzak atsegin du gaurkoetan. Eta nobelek, erromantzeeek ez bezala, nahitanahiez jarraitu behar dute anbizio nagusi hau. Idazten den uneko aroa hesitzea eta mugatzea da nobelaren asmoa. Fikzioaren bitartez idazleak bizi duen mundua erretratatzea.

Bigarrenez, pertsonaien psikologia eskuratzeko ahaleginetan ari zaigu nobela. Agian, nahiko planoa irten arren ere, psikologi-nobelaren ildotik agerturiko entsegua dugu “Saturno”. Gizon baten bame-mundua ulertzen saiatu da idazlea, eta horren bidez subjetibitatearen mundurako bideak zabaltzen.

Eta bukatzeko, nola ez ba!, Saturno nobela afektibitateaz ari da. Hauxe da gai nagusia nobelan, afektibitate mundua nola lortu, ala gerokoaren gerokoaz, nola ez den lortu; berdin zait zein den definizio zehatza.

Tratamentua oso minimala da. Errealitatearei detaile niminoez eta hoien oihartzun indarrez konfiantza jarririk sorturiko fikzioa. Batzuetan errealismo xumeegia da, sinestezina bihurtu arte —ontziko bizitza adibidez— baina besteetan Ameriketako errealismo zakarra gogorarazi dit nobelak

Onartu behar dut gaia ez dela borondate baten inguruan sortua, juxtu aldrebesetan sortua baino, borondate faltan, alegia. Lehendabizi Saturno ikusteko irrikan dagoen gizonak poster batekin beteko ditu laster bere asmoak. Jaiskera baten istorioa, irristatuz jausten ari den gizon batena. Erabaki sendorik hartzeko gai ez den Luis Mariren bizitza kontatzeko orduan gogorik ez duen estiloaren antzekoa erabili du Arantzak. Ederra bere xinpletasunean —nahiz eta noizbait gramatikak huts eta utziarena egin— pertsonaiari hain ongi moldatzen zaion nekadura-inpresioa sortu arte.

Sujerentziaren indarrean larregi sinistu duela Urretabizkaiak esango nuke. Euskal literaturaren historian idatzi den nobelanik onena ez bada ere, “Zergatik panpox”en liluraz dindilixka geratu ginenoi Arkeruak beti jotzen duela bi aldiz frogatu digu Arantxak.

Eguna, 87-06-11



www.susa-literatura.eus



Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak