kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Saturno / Arantxa Urretabizkaia / Erein, 1987

Arkeroak beti jotzen du bi aldiz Jon Kortazar / Eguna, 1987-06-11

Ez dakit A. Urretabizkaiaren azken nobelak, “Saturno”k, dianan jo duen ala ez. Beste zerbait dut gaur solasgai.

Nobela hau Urretabizkaiaren ohizko bideetatik abiaturikoa dugu. Hiru moldabidek jartzen gaituzte irakurketaren aurrean. Igaro denborak ahazturik, Urretabizkaiaren narratibagintzak atsegin du gaurkoetan. Eta nobelek, erromantzeeek ez bezala, nahitanahiez jarraitu behar dute anbizio nagusi hau. Idazten den uneko aroa hesitzea eta mugatzea da nobelaren asmoa. Fikzioaren bitartez idazleak bizi duen mundua erretratatzea.

Bigarrenez, pertsonaien psikologia eskuratzeko ahaleginetan ari zaigu nobela. Agian, nahiko planoa irten arren ere, psikologi-nobelaren ildotik agerturiko entsegua dugu “Saturno”. Gizon baten bame-mundua ulertzen saiatu da idazlea, eta horren bidez subjetibitatearen mundurako bideak zabaltzen.

Eta bukatzeko, nola ez ba!, Saturno nobela afektibitateaz ari da. Hauxe da gai nagusia nobelan, afektibitate mundua nola lortu, ala gerokoaren gerokoaz, nola ez den lortu; berdin zait zein den definizio zehatza.

Tratamentua oso minimala da. Errealitatearei detaile niminoez eta hoien oihartzun indarrez konfiantza jarririk sorturiko fikzioa. Batzuetan errealismo xumeegia da, sinestezina bihurtu arte —ontziko bizitza adibidez— baina besteetan Ameriketako errealismo zakarra gogorarazi dit nobelak

Onartu behar dut gaia ez dela borondate baten inguruan sortua, juxtu aldrebesetan sortua baino, borondate faltan, alegia. Lehendabizi Saturno ikusteko irrikan dagoen gizonak poster batekin beteko ditu laster bere asmoak. Jaiskera baten istorioa, irristatuz jausten ari den gizon batena. Erabaki sendorik hartzeko gai ez den Luis Mariren bizitza kontatzeko orduan gogorik ez duen estiloaren antzekoa erabili du Arantzak. Ederra bere xinpletasunean —nahiz eta noizbait gramatikak huts eta utziarena egin— pertsonaiari hain ongi moldatzen zaion nekadura-inpresioa sortu arte.

Sujerentziaren indarrean larregi sinistu duela Urretabizkaiak esango nuke. Euskal literaturaren historian idatzi den nobelanik onena ez bada ere, “Zergatik panpox”en liluraz dindilixka geratu ginenoi Arkeruak beti jotzen duela bi aldiz frogatu digu Arantxak.

Eguna, 87-06-11



www.susa-literatura.eus



Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak