kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Saturno / Arantxa Urretabizkaia / Erein, 1987

Arkeroak beti jotzen du bi aldiz Jon Kortazar / Eguna, 1987-06-11

Ez dakit A. Urretabizkaiaren azken nobelak, “Saturno”k, dianan jo duen ala ez. Beste zerbait dut gaur solasgai.

Nobela hau Urretabizkaiaren ohizko bideetatik abiaturikoa dugu. Hiru moldabidek jartzen gaituzte irakurketaren aurrean. Igaro denborak ahazturik, Urretabizkaiaren narratibagintzak atsegin du gaurkoetan. Eta nobelek, erromantzeeek ez bezala, nahitanahiez jarraitu behar dute anbizio nagusi hau. Idazten den uneko aroa hesitzea eta mugatzea da nobelaren asmoa. Fikzioaren bitartez idazleak bizi duen mundua erretratatzea.

Bigarrenez, pertsonaien psikologia eskuratzeko ahaleginetan ari zaigu nobela. Agian, nahiko planoa irten arren ere, psikologi-nobelaren ildotik agerturiko entsegua dugu “Saturno”. Gizon baten bame-mundua ulertzen saiatu da idazlea, eta horren bidez subjetibitatearen mundurako bideak zabaltzen.

Eta bukatzeko, nola ez ba!, Saturno nobela afektibitateaz ari da. Hauxe da gai nagusia nobelan, afektibitate mundua nola lortu, ala gerokoaren gerokoaz, nola ez den lortu; berdin zait zein den definizio zehatza.

Tratamentua oso minimala da. Errealitatearei detaile niminoez eta hoien oihartzun indarrez konfiantza jarririk sorturiko fikzioa. Batzuetan errealismo xumeegia da, sinestezina bihurtu arte —ontziko bizitza adibidez— baina besteetan Ameriketako errealismo zakarra gogorarazi dit nobelak

Onartu behar dut gaia ez dela borondate baten inguruan sortua, juxtu aldrebesetan sortua baino, borondate faltan, alegia. Lehendabizi Saturno ikusteko irrikan dagoen gizonak poster batekin beteko ditu laster bere asmoak. Jaiskera baten istorioa, irristatuz jausten ari den gizon batena. Erabaki sendorik hartzeko gai ez den Luis Mariren bizitza kontatzeko orduan gogorik ez duen estiloaren antzekoa erabili du Arantzak. Ederra bere xinpletasunean —nahiz eta noizbait gramatikak huts eta utziarena egin— pertsonaiari hain ongi moldatzen zaion nekadura-inpresioa sortu arte.

Sujerentziaren indarrean larregi sinistu duela Urretabizkaiak esango nuke. Euskal literaturaren historian idatzi den nobelanik onena ez bada ere, “Zergatik panpox”en liluraz dindilixka geratu ginenoi Arkeruak beti jotzen duela bi aldiz frogatu digu Arantxak.

Eguna, 87-06-11



www.susa-literatura.eus



Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak