kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Saturno / Arantxa Urretabizkaia / Erein, 1987

Arkeroak beti jotzen du bi aldiz Jon Kortazar / Eguna, 1987-06-11

Ez dakit A. Urretabizkaiaren azken nobelak, “Saturno”k, dianan jo duen ala ez. Beste zerbait dut gaur solasgai.

Nobela hau Urretabizkaiaren ohizko bideetatik abiaturikoa dugu. Hiru moldabidek jartzen gaituzte irakurketaren aurrean. Igaro denborak ahazturik, Urretabizkaiaren narratibagintzak atsegin du gaurkoetan. Eta nobelek, erromantzeeek ez bezala, nahitanahiez jarraitu behar dute anbizio nagusi hau. Idazten den uneko aroa hesitzea eta mugatzea da nobelaren asmoa. Fikzioaren bitartez idazleak bizi duen mundua erretratatzea.

Bigarrenez, pertsonaien psikologia eskuratzeko ahaleginetan ari zaigu nobela. Agian, nahiko planoa irten arren ere, psikologi-nobelaren ildotik agerturiko entsegua dugu “Saturno”. Gizon baten bame-mundua ulertzen saiatu da idazlea, eta horren bidez subjetibitatearen mundurako bideak zabaltzen.

Eta bukatzeko, nola ez ba!, Saturno nobela afektibitateaz ari da. Hauxe da gai nagusia nobelan, afektibitate mundua nola lortu, ala gerokoaren gerokoaz, nola ez den lortu; berdin zait zein den definizio zehatza.

Tratamentua oso minimala da. Errealitatearei detaile niminoez eta hoien oihartzun indarrez konfiantza jarririk sorturiko fikzioa. Batzuetan errealismo xumeegia da, sinestezina bihurtu arte —ontziko bizitza adibidez— baina besteetan Ameriketako errealismo zakarra gogorarazi dit nobelak

Onartu behar dut gaia ez dela borondate baten inguruan sortua, juxtu aldrebesetan sortua baino, borondate faltan, alegia. Lehendabizi Saturno ikusteko irrikan dagoen gizonak poster batekin beteko ditu laster bere asmoak. Jaiskera baten istorioa, irristatuz jausten ari den gizon batena. Erabaki sendorik hartzeko gai ez den Luis Mariren bizitza kontatzeko orduan gogorik ez duen estiloaren antzekoa erabili du Arantzak. Ederra bere xinpletasunean —nahiz eta noizbait gramatikak huts eta utziarena egin— pertsonaiari hain ongi moldatzen zaion nekadura-inpresioa sortu arte.

Sujerentziaren indarrean larregi sinistu duela Urretabizkaiak esango nuke. Euskal literaturaren historian idatzi den nobelanik onena ez bada ere, “Zergatik panpox”en liluraz dindilixka geratu ginenoi Arkeruak beti jotzen duela bi aldiz frogatu digu Arantxak.

Eguna, 87-06-11



www.susa-literatura.eus



Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak