kritiken hemeroteka

8.549 kritika

« | »

Bide barrijak / Lauaxeta / Verdes Atxirika, 1931

Idazlientzat Lauaxeta / Euzkadi, 1932-01-17

Euzko-idazlien arte, eztabaida asko sortu dauz liburu batek. Euzkera barrija, egiten dabiltzazala, idazle batzuk. Egija ete? Gai onek garrantzija dauko, batez be gaurkoan idazten dabenentzat.

Gustijak bide-onetik ibilli gura geunke, baña bide ori, txarra edo ona dan, ezin jakin ba. Gustijok ago bat eztaukogu.

Bere kezka agertu darua, “Larreko” idazlari-maxubak. Beste batek idatziko baleuz, aren lerruak, ardurarik ez. Baña “Larreko”-ren itzak auzartu biar. Euzkera ulertu ezin? Nondik gaitz ori? Erdera-antza idazten ete dogulako? Euzkel-idazle zarren jarraille ez gabiltz, entzuten dogu. Yente xea nausi euzkerea ikasteko. Baña yente xeak zelan erabilliko leukez, gai barrijak? Oraingua aurrez-aurre daukogu, ez atzokua. Zarren jarraikitzalle, ixan gura gustijok.

Arein, antziñako arein bularretan ugatza edanak gaituzu, baña ondo azijak bai ete? Gaurko idazlien idazkera dala ta, eztabaida barik, zer-edo-zer jakin gura dogu. Euzkel-idazle onenen saillan diranak, mintza bediz, “Larreko” jaunak diñuan eleagaz.

Niretzako bere arrikada batzuk ixan dira, euzkera barrija egiten ari nazalako. Zarrik ez barririk eztago niretzako, gustija euzkera baizik ez. Idazkera, eztozu euzkerarena, bakotxaren idea-ispillu baño.

Gomutan dot, España’ko literatura, txirua zan aldijetan, zer jazo zan. Granada eta Fray Luis de Leon idazten asi ziranetan, erdera motza zan, landu-eza. Lateraz jakin bai, idazle oneik, eta bide-barrijetatik ari ziran. Beste batzuk ots-atzetik. Ikera, arrittu baitziran aren auzarkuntzagaz. Erdera ez, latera dozube idazkera ori.

Egunean erdera ez ete, arein idazkera? Bai eta klasiko dozuz. Erderaren ugatzik gozoena, arein liburubetan. Aldakuntza auxe ixan dala. Erriko erdera erabilten dabe beste errijetako idazlarijak? Ez dot uste yente xearen izketa darabillela. Nova sint batera, zarra barri bediz. Zarrai jarraitu, baña barrijak ixan bediz gogoyak. Azala daroe bardiña, mamiña ez.

Bildur gara, orain “Larreko”-ren itzak entzuki. Itzal daukijo idazle orreri ta belarri-zur gagoz. Gaizki baguazi, atzera eginen dogu. Asmo bat artuba naz. Agertuko? Olerkijetan sekulan geyago egin ez. Euzkerea galduteko ixan ezkero, oraingoen lanok, egin ez, eta kitu.

Aiko-maiko, eztabaida asko ixanen dira, onetzaz. Goiko mallan dagozan idazliak ots-egin biar. Ni ari naz, atia zabaldu dot eta etorri bediz gauza barririk daukoenak.

Azken kritikak

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak